Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Side 7

RÆÐA
Flestar fegurstu hugsjónir mann-
kynsins hafa goldið mikið afhroð í
tveim heimsstyrjöldum og köldu stríði
og þar við bætist að hin gamla heims-
mynd vísindanna er í mörgum megin-
dráttum hrunin í rúst, án þess önnur
ný hafi haft tíma til að mótast. Það
er þvi ekki að undra þótt ýmsum
verði villugjarnt í völundarhúsi atóm-
aldarinnar. En eins og heilbrigðum
manni er það eðlilegt að berjast fyrir
persónulegum og félagslegum hags-
munum sínum, eins er honum það
lífsnauðsyn að eiga hugsjónir til að
berjast fyrir. Hagsmunabaráttan
grípur að vísu inn í hvaða hugsjóna-
baráttu sem vera skal — hugsjón sem
ekki miðar til hagsmuna er ófrjó. En
á sama hátt eru hagsmunir sem ekki
vaxa upp af hugsjón með einhverjum
hætti siðspillandi. Þegar dýrmætustu
hugsjónir mannsins verða örmagna
frammi fyrir staðreyndum hræði-
legra atburða er ekki um annað að
gera en að endurmeta inntak þeirra í
ljósi nýrra aðstæðna og halda síðan
baráttunni áfram eins og ekkert hafi
í skorizt.
Þetta er einmitt það sem fyrir oss
hefur vakað hér á þessum fundi.
Furður nútímans hafa sannarlega
ekki sneitt framhjá íslenzku þjóðlífi.
Á síðustu tveim áratugum hafa orðið
hér meiri hreytingar en á allri þjóð-
arævinni áður. Styrjaldaráhrifin,
tæknin, hraðinn, umheimurinn,
stjörnugeimurinn — allt hefur þetta
orkað yfirþyrmandi á vitund vora
eigi síður en annarra jarðarbúa. En á
hverju sem veltur á sérhver þjóð sín
frumtákn sem hún má eigi glata ef
hún vill lífi halda. Þessi frumtákn eru
landið, sagan og tungan. Sérstaða vor
í heiminum hefur verið óvenjulega
skýr: hin afmarkaða lega landsins
norður í úthafi, hin samfellda saga
vor frá upphafi Islands byggðar, hið
óbreytta ritmál vort í jiúsund ár. Þessi
fornhelgu tákn er jjeim samtökum,
sem hér hafa verið mynduð, ætlað að
vernda, því það er sameiginleg sann-
færing vor að — ef ekki sjálj tilvera
íslendinga — þá að minnsta kosti
helgi landsins, heiður sögunnar og
hreinleiki tungunnar sé í veði ef jjjóð-
in unir lengur í hers höndum vegna
hugsjónasnauðra hagsmunasjónar-
miða.
Samtök hernámsandstæðinga eru
samfvlking íslendinga úr öllum
stjórnmálaflokkum, sem og utan-
flokkamanna, um eitt höfuðmál:
brottför erlends setuliðs og ævarandi
hlutleysi Islands í hernaðarátökum.
En enda jrótt menn ólíkra skoðana
hafi þannig gerzt samherjar i nýrri
hugsjónabaráttu, þá fer fjarri því að
þessi samtök séu einhver hlutlaus eða
ópólitísk hreyfing sem hafin sé yfir
alla stjórnmálaflokka. Hitt er jjvert á
móti einn megintilgangur samtakanna
að sérhverjum liðsmanni jjeirra auk-
ist bolmagn til að afla markmiði voru
atfylgis, hverjum innan síns flokks,
245