Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Blaðsíða 92

TÍMARIT MÁLS OG M E NNINGAR
og kumpánleg ummæli um pólitísk
efni:
ViS opnuðum
hvert bindi
verka Marx
eins og við opnum
glugga
í eigin húsi.
Og margt fleira mætti telja upp úr
þessu mikla kvæði. Það er aðeins eitt
sem Majakovskí bannar sjálfum sér:
að nota stirðnaðar eða útjaskaðar
myndir og orðasambönd. Hann reyn-
ir að sprengja slíkar setningar innan-
frá, raska innbyrðistengslum mynd-
þáttanna. Stundum bregður hann á
leik, bregður upp óvenjulegri eða
hlægilegri niynd með því að taka allt
of bókstaflega; segir kannske: haf-
irðu horn í síðu hans — sagaðu horn-
ið af.1 Það er einmitt sakir þessara
eiginleika að lesarinn þarf aldrei að
blygðast sín fyrir orð skáldsins.
Það er stefna Majakovskís að hvert
orð hafi þunga, sé „höfði og höndum
áþreifanlegt“. Hann getur ekki tekið
undir með Mallarmé: „að nefna hlut-
ina á nafn er að fyrirgera að þrem
fjórðu hlutum nautn af ljóði. nautn
sem fólgin er í þeirri ánægju að geta
sér smám saman til.“ Maj akovskí nefn-
ir alla hluti sínum nöfnum og liefur
jafnan á hraðbergi margar áþreifan-
legar staðreyndir. Ekki svo að skilja.
1 Þetta er vissulega mjög meinlaust dæmi
um grallaraskap skáldsins, en hefur orðið
fyrir valinu hér vegna þess að þaS er auS-
þýðanlegt.
að úr verði lýsing tóm. Hann hleður
saman hinum áþreifanlegu myndum
sínum af hugkvæmni og krafti, finnur
hin óvæntustu sambönd og tengsl. Og
hyperbólan er hans eftirlæti, því alla
hluti metur hann til Iífs eða dauða af
mikilli ástríðu, sem ekki lætur sér
nægja neinar venjulegar listrænar
ýkjur. Hér er Majakovskí allt í einu
kominn í kallfæri við hinn kristna
postula Dostoévskí sem hrakti allt út
á yztu nöf; en þetta er ekki svo undar-
legt þegar þess er gáð, að þeir eru
báðir sannleikans menn, þótt þeir svo
nálgist hann hvor frá sínu heims-
skauti. Gott væri ef fátækleg endur-
sögn nokkurra hendinga úr kvæðinu
Spjallaff við skaUheimtumann gætu
gefið nokkra hugmynd um ofan-
greinda aðferð skáldsins:
A okkar tnngu
er rímið
tunna
tunna dýnamíts
og línan
er kveikiþráður
Línan fuðrar upp
rfmtunnan springur
og borgir
þeytast í loft upp
í nýju erindi
Eða þelta:
Að yrkja ljóð
er að vinna radíum
Vinnslan:
eitt gramm
stritið:
eitt ár
3.10