Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Blaðsíða 11

AÐ VERA AGN
Fyrst var þetta alveg rautt og svo fóru
að verða ýmsir litir, það var svo bjart
að mig sveið í augun.
Þá kom bróðir hennar hlaupandi
allsnakinn og hafði verið að baða sig
í ánni, hann var tíu ára, það hafði
komið ógurlega snarpur vindur og
slitið laufið af trjánum og þevtt því
hurt ásamt buxum hans, það varð
mjög dimmt og kalt snögglega, hann
sagðist halda að flugvél hlyti að hafa
rekizt á sólina.
Handan við fjallið fórst móðir
þeirra í þeim ólýsanlega kvalastað þar
sem sprengjan kom niður á hlýjum
kyrrlátum degi fyrir fimmtán árum.
Það er margbúið að þylja tölur
þeirra sem féllu við þessar tvær
sprengjur og við erum orðin ónæm
fyrir, við höfum lesið lýsingar á því
sem gerðist og kannski höfum við
misst svefn einhverja nótt af tilhugs-
un, en við erum fljót að gleyma. Fað-
ir þessara japönsku harna sem ég
nefndi Nagai Takeashi læknir skrifaði
bók helsjúkur maður til þess að reyna
að raska sálarró okkar svo að við lát-
um okkur ekki reka í tómlæti að
feigðarósi. Hann segir að þeir sem
tórðu í horgunum þar sem atóm-
sprengjurnar sprungu, þeir fái aldrei
framar frið, allir bera þeir í hjarta
sár sem verða aldrei grædd. í ein-
veru ýfast þau og loga, minningarnar
þoka ekki. Gestur í borg okkar sér
þetta kannski ekki, segir hann, þessi
andlegu örkuml í hinu yzta myrkri,
handan við lífsmark örvænlingarinn-
ar.
Hér stöndum við, íslendingar úr
ýmsum áttum. Hvað kemur það okk-
ur við þótt eitthvert fólk verði hart
úti í Japan hinumegin á hnettinum?
Hér erum við, er hitt ekki dautt og
grafið? Og hvaða þýðingu hefur það
að við séum að hugsa út í þessa hluti?
Ekki verðum við að því spurð hvað
þeir stóru gera með sínar sprengjur
og hvað nú vopnin heita sem þeir eru
búnir að finna upp síðan. Það er nú
hætt við að einhver hugsi þannig.
Þau ópólitísku samtök sem standa
að þessum fundi hyggjast á þeirri
skoðun að enginn sé án ábyrgðar.
Þau byggjast á því áliti að hver ein-
staklingur verði að svara fyrir sig
hvort þetta rauða tré fordæmingar-
innar eigi aftur að geta risið upp af
jörðunni alveg upp í himininn, og
jafnvel hærra en himinninn, einsog
harnið sagði. Þeirri spurningu er
enginn lengur undanþeginn; á jörð-
unni er eitt mannkyn og tilvera þess
er í hættu. Þjóðirnar ýfast enn og þeg-
ar talsmenn stórveldanna gerast heitir
í málaþrasi spretta þeir fingri að
takkanum sem gæti látið vítissprengj-
unum rigna; og yfir löndunum fljúga
flugvélasveitir með atómsprengjur í
kviðnum, og jafnvel gætu örlög alls
mannkynsins ráðizt ef ungur flugkap-
tugi trylltist út af stelpu sem hefur
svikið hann, eða ærist af ótta við ein-
hverja stjórnmálaflokka sem hann
249