Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Blaðsíða 83

VLADÍMÍR MAJAKOVSKÍ
Á Vonarstræti í Pétursborg
er í dag seld fyrir túskilding
dýrmæt kóróna:
Fyrir eitt mannlegt orð —
ódýrt, ekki satt?
Eða:
á tré hlátursins
hef ég krossfest misþyrmt óp.
Jafnvel hin hneykslanlega gula hempa
gegnir hér mjög óvæntu hlutverki:
Gott að liempan mín gula
er sálinni hjúpur gegn forvitnum augum
Mgebrof virðist hafa rétt fyrir sér í
endurminningum sínunt frá þessum
árum: „Á slikum augnablikum tók ég
eftir einhverri djúpri, falinni þján-
ingu handan við alla villimennsku
lians. Eg gat mér þess til að hunzka
hans væri mest mannalæti, og ég lét
hana liggja á milli hluta.“
I stuttu máli: afneitun Majakovskís
fær þunga ádeilu vegna þess að hún
er pólitísk og það eykur gildi hennar
hve hún er mannleg; hér hefur Vladí-
mír margt frarn yfir félaga sína, því
það var oft eins og þeir væru að þessu
í einhverju bríaríi, væru í ómerkileg-
um leik nteð hættulegustu orð heims-
ins.
Harpa hins unga Majakovskís á sér
fleiri tóna en tóna reiði, fyrirlitning-
ar eða þjáningar. Stundum gengur
hann glaður og reifur um götur
heimsins fullur af dirfsku og eldmóði,
ekki í neinum vafa um eigið gildi:
Því skyldi ég ekki
syngja ura sjálfan mig
þegar ég er allur
eintómt furðuverk
ef hver hreyfing mín
er stórkostlegt
óútskýranlegt furðuverk.
Þetta segir hann í kvæðinu Maður-
inn, síðasta stórvirki sínu fyrir bylt-
ingu. 1 því sama kvæði telur hann sér
það til gildis að:
Það var ég
sem hóf upp hjartað sem fána
— ótrúiegt kraftaverk tuttugustu aldar
Og það kemur fyrir, að þessar djörfu
fullyrðingar fá byr undir vængi af
bjartri framtíðarsýn. „Ég sé þann
sem kemur yfir fjöll tímans, þann sem
enginn annar sér,“ segir skáldið í
Ský í buxum og á hér við byltinguna.
En það er sjaldan að Majakovskí er
svo bjartsýnn.
Af þeim kvæðum, sem Majakovskí
orti fyrir byltinguna er Ský í buxum
merkast. Það er skrifað 1915, langt
kvæði í fjórum köflum. Þetta eru
nokkurskonar allsherjarreikningsskil
skáldsins við heiminn. Hér kennir
margra grasa. Minnst er Maríu þeirr-
ar, sem skáldið elskaði, Maríu sem
kom í musteri hjartans og lagði það í
rúst með auvirðilegu tali um „ást,
auðæfi, ástríður“. Hér eru harkaleg-
ar árásir á skáldskap samtíðarinnar,
sem líkt er við „ókeypis viðbæti við
hvert tvíbreitt rúm“. Guði almáttug-
um er formælt hressilega, virðingar-
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAK
321
21