Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Blaðsíða 82

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
mikill afneitari; afneitar borgaraleg-
um veruleik, fegurðardýrkun, menn-
ingu fortíðarinnar. Ifann lýsir stór-
borg samtímans á ferlegan og hroll-
vekjandi hátt og skiptir sér ekkert af
þeirri aðdáun á tækni sem einkenndi
vestræna fútúrista. 1 Helvíti borgar-
innar segir hann:
I götum skýskafa þar sem málmgrýtið
brann
og eimlestajárn byrgði útgöngudyr
æpti flugvélin og féll þar niður
sem helsærð sólin grét auga sínu
I þessum heimi:
... dinglar
í steinrunnum trjágöngum
röndótt andlit hengdra leiðinda.
Hér er maðurinn í þeirri hættu að
falla í þrældóm hlutanna í stað þess
að gerast herra þeirra:
Ilöggvum hlutina!
I atlotum þeirra greindi ég óvin okkar
Og Majakovskí snýr sér að herrum
þessa heims fullur af takmarkalausri
reiði og fyrirlitningu:
og þar eð ég, húnverskur ruddi,
vil ekki skrumskælast fyrir ykkur
þá hlæ ég og hræki með gleði
hræki framan í ykkur
ég — eyðsluseggur og bruðlari ómetan-
legra orða.
(Kvæðið Hananú)
Eins og þessi dæmi gefa til kynna þá
er einnig margt ólíkt með Majakovskí
og skáldbræðrum hans. Afneitun
hans er annars eðlis en þeirra. Hún
er ekki afneitun afneitunarinnar
vegna, hún er frá upphafi rniklu póli-
tískari, miklu markvissari. Þessi af-
neitun þjóðfélagsins var að vísu mjög
mótsagnakennd enda hefur skáldið
sjálft á þessuni áruni ekki gert sér
það fyllilega ljóst hver sé tilgangur
listar hans. Ymist er leit að nýjum
fortnum aðalinntak hinnar nýju list-
ar, orðið hið eina takmark skáldsins,
eða hann ber bumbur og heimtar
gagnlega list. Sjálfur lýsir hann síðar
þeint mun, sem var á hans kveðskap
og list félaganna á svofelldan hátt:
,,Hjá Davíð (Búrljúk) — reiði meist-
arans, sem hefur skotið samtíðar-
mönnum aftur fyrir sig, hjá mér —
ástríðuhiti sósíalistans, sem veit óhjá-
kvæmilegt hrun hins gamla.“ En hætt
er við, að málin hafi ekki verið svo
einföld á þeim árum.
Annað er það, sem gefur afneitun
hans sérstætt gildi. Mitt í stórkarla-
legum hlátri, ofsalegri fyrirlitningu,
miklum sleggjudómum heyrum við
rödd hins einmana manns sem berst
um hamslaus í viðjum myrkra tíma í
von um að heyra mannlegt orð, — en
þjáningarnar eru svo miklar og óend-
anlegar að örvæntingin sezt að húsi
skáldsins og byrgir útsýn:
Eg er einmana eins og síðasta auga
þess manns
sem er á för til blindra
(V. Majakovskí)
Eða (úr sama kvæði):
320