Tímarit Máls og menningar - 01.05.1962, Blaðsíða 6

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
unnar að í mörgum hinna nýfrjálsu
ríkja er sósíalismi í einhverju formi
einmitt talinn sjálfsagt markmið,
næst á eftir fullveldinu. Og sú spurn-
ing sem utanríkissérfræðingar heims-
veldanna, ekki sízt Bandaríkja Norð-
ur-Ameríku, hafa æ oftar borið fram
á síðustu árum hljóðar svo: „Með
hvaða mögulegum ráðum getum vér
hindrað að hinn „þriðji heimur“ ger-
ist kommúnistískur?“ Af ýmsum
ræðum vestrænna stjórnmálamanna,
skrifum blaðamanna, og af ráðstöf-
unum í nýlendumálum, má draga þá
ályktun að fáar spumingar valdi um
þessar mundir ráðamönnum vest-
rænna stórvelda meiri höfuðverk en
þessi.
Hvernig má það vera að hinum
kapítalistísku ríkjum í öllu örlæti
sínu og ósérplægni veitir svo örðugt
að sporna við framgangi sósíalismans
í „þriðja heiminum“? Hafa þjóðir
hans einhverjar gildar ástæður til að
tortryggja örlæti þeirra, eða er tor-
tryggnin aðeins merki um að þær hafi
ekki áttað sig á nýjum viðhorfum?
Og hvað veldur að þeim virðist kapí-
talisminn ekki hið ákj ósanlegasta
þjóðfélagsform fyrir sjálfar þær?
Hvernig stendur yfirleitt á því að
þrátt fyrir sín glæsilegu tilboð skuli
kapítalistísk heimsveldi þurfa að vera
í vamarstöðu en ekki sóknar í hinum
„þriðja heimi“?
Ef til vill væri ómaksins vert að
gera sér fyrst nokkra grein fyrir því,
hvað nýlendukúgunin hefur táknað í
þessum löndum. — Þér kunnið nú að
halda, lesandi góður, að nýlendu-
stefnan hafi aðeins verið fólgin í smá-
vægilegu ranglæti, dálitlum erjum,
sem þó mætti frekar kalla löggæzlu-
störf, lítilsháttar falsaðri vog, og engu
hnupli sem heitið gæti? Yður væri að
vísu nokkur vorkunn þó þér hélduð
það, því áhrifamestu útbreiðslutæki
hins íslenzka Iýðveldis, sem forðum
var nýlenda, hafa haft flest annað að
flytja en fræðslu um eðli nýlendu-
stefnunnar. Og þó er það svo að hin
miklu hámenningarríki sem oss eru
„skyldust að hugsunarhætti og stjórn-
arfari“ o. s. frv.; sem vér þurfum um-
fram allt að „hafa samleið með“ o. s.
frv., að þessi ríki menningarinnar
hafa á hinn bóginn áratugum og öld-
um saman myndað það stórfelldasta
glæpafélag sem um getur í mannkyns-
sögunni. Menning þeirra og tiltölu-
legt frelsi heimafyrir var reist á vægð-
arlausri þrælkun hundruð milljóna
manna, morðum milljóna, eymd og
ránum, að ótöldu andlegu morði
heilla þjóða. Það er erfitt að kingja
þessum sannleika um efnahagslegan
grundvöll þess lýðræðis sem vér erum
aldir upp við að tigna, en hann er
sannur þó að sögubækur vorar séu
til þess samdar að falsa hann. Þær
viðurkenna raunar einstaka þætti í
forsögu þessara glæpa, til dæmis hin
kristilegu þjóðamorð Spánverja í
Vesturálfu á 16. öld, og þrælasöluna
100