Tímarit Máls og menningar - 01.07.1962, Síða 63

ILLA LEIKIÐ REIKNINGSDÆMI
ekki afsakanlegt, þótt kennara, sem hefur bögglazt við það árum saman, eSa
áratugum, aS troSa í nemendur sína kreddubundnum lausnum fábreytilegra
þríliSudæma, og varla rennt huga aS nokkrum öSrum reikningi, fatist stund-
um og vaninn þoki skynseminni til hliSar.
StagliS elur þröngsýni. Þegar þeir þrautþjálfuSu nemendur, — og kennar-
ar, — sjá tölurnar: 10 dagar, 7 kýr eSa 14, og 7 dagar, geta þeir engin fleiri
atriSi séS, hversu augljós sem þau eru, heldur reikna í algeru ósjálfræSi van-
ans. Þetta er eSlilegt, þótt illt sé.
Prósentureikningur hefur veriS uppistaSa þríliSustaglsins og allskonar
kaupmangsreikningar ívafiS, þótt nokkrir óskyldir þræSir flækist þar stund-
um meS. Efni sem gera má full skil á fám stundum, er staglaS í marga vetur.
Mjög fáir sleppa viS stagl þetta í æsku, og því, er engin furSa aS mörgum
framámanni í þjóSmálum verSur þaS á, svo sem blöS og útvarp tíSum sanna,
aS fara rangt meS einföldustu frumatriSi þess langþvælda prósentureiknings,
hvaS þá annarra viSfangsefna sem erfiSari eru.
Ég hef skrifaS þessar hugleiSingar til þess aS benda á hvert stagliS í reikn-
ingskennslunni leiSir. Reikningsnám hlýSir ekki sömu lögum og fimleikanám.
Þjálfun gerir engan mann aS reikningsmanni, heldur iS gagnstæSa. Vissu-
lega krefst reikningsnám þó mikillar æfingar og samfelldrar, en sú æfing verS-
ur aS vera eigiS starf, óháS annarra forskriftum. Hún verSur aS vera frjáls og
ýtarleg athugun sýnilegra og áþreifanlegra viSfangsefna, ljósra og mjög fjöl-
breytilegra, svo aS nemendur verSi sífellt aS beita allri þekkingu sinni og
hugkvæmni. Slík viSfangsefni eru tiltækust á sviSum rúmfræSinnar, einkum
yngstu nemendunum, og á sviSum aflfræSi og annarra eSlisfræSa er þroskinn
vex, og þó má engin þörf fræSigrein án reiknings vera. Stapp í sömu sporum,
einöngrun aSferSa og viSfangsefna, og uppskriftakreddur, eru æ til tjóns, og
því verra er þetta allt sem nemendur eru yngri. Hitt er nauSsylegt, aS börn
læri frá upphafi rétta og vandaSa meSferS talna og merkjamáls.
— En skiptir þaS nokkru, þótt þetta og hitt reikningsbókardæmiS sé reikn-
aS rangt? Þarf nokkur maSur nokkru sinni aS reikna nokkuS líkt dæminu
sem hér var um rætt? —
Væri reikningsnámiS einangraS atriSi, lítt eSa ekki tengt öSrum hugar-
störfum mannsins, — svo sem margir virSast halda, — þá væri okkar almenna
umburSarlyndi meS reikningsvillum afsakanlegt. En reikningurinn er ekki
einangraS fyrirbæri, því aS hugur hvers heilbrigSs manns er einn og óskipt-
ur. Hver sem leysir reikningsdæmi rangt, vegna þess aS hann hefur ekki at-
253