Tímarit Máls og menningar - 01.07.1962, Síða 71

ERLEND TÍMARIT
í Brixton-fangelsi átti hann að borga tvo
og hálfan shilling fyrir klefa sinn, og óðar
en hann var kominn inn spurði hann fang-
elsisstjórann hvort sér yrði vikið á dyr ef
hann greiddi ekki leiguna, því hann hefði
ekki í hyggju að borga einn eyri.
Hann varði fangelsisvistinni til að skrifa
bók: Inngang að stœrðjrœðilegri heim-
speki. Fangelsisstjóranum bar að ritskoða
bréf og handrit sem fangarnir sendu úr
fangelsinu, en stærðfræðiheimspeki Russels
varð honum heldur örðug svo hann gafst
upp þegar hann hafði lesið nokkrar síður.
Hann er meðlimur konunglega vísindafé-
lagsins og hefur fengið bókmenntaverðlaun
Nóbels. Hann hefur ritað snjallar bækur
um stærðfræði, heimspeki, uppeldi, hag-
fræði og félagsfræði; hann fjallar um mikl-
ar víðáttur mannlegrar reynslu. Stundum
hefur hann rétt fyrir sér og stundum rangt,
en andi hans er alltaf jafn spurull og skarp-
ur, óðfús að varpa nýju ljósi á þau vanda-
mál sem mannkynið þarf að leysa. Nú er þó
Russel kunnastur um allan heim fyrir það
að hann helgar síðustu ár ævi sinnar því
starfi að vara mannkynið við hættunni sem
steðjar að því ef kjarnorkuvopnakeppnin
heldur áfram.
Brezka stjórnin setti Bertrand Russel í
fangelsi fyrir fjörutíu og fjórum árum, en
þó hann gangi nú í berhögg við virðuleg
lög og yfirvöld af meiri alvöruþunga og ein-
beitni en áður þá hikar stjórnin við að fara
eins að og veit ekki hvað hún á til bragðs
að taka. Fyrir skömmu voru forustumenn
samtaka hans, 100-manna nefndarinnar,
dæmdir í 18 mánaða fangelsi fyrir að skipu-
leggja mótmælasetur við ameríska flugher-
stöð. En Russel var ekki lögsóttur enda þótt
hann færi til lögreglustöðvarinnar, viður-
kenndi brot sitt og byðist til að svara til
saka.
En stjórnin kærði sig ekki um slíkt. Sak-
sóknarinn hefði ekki fyrir nokkum mun
viljað þurfa að fást við napurt háð og skýr
rök Russels. Og ef hann hefði verið settur í
fangelsi hefði hann ekki síður orðið sam-
einingartákn fjöldans en utan fangelsisins.
Hvernig gæti stjóm ríkis sem telur sig vera
hluta hins frjálsa heims stungið mesta
heimspekingi landsins í svartholið með
öðru móti en því að verða að gjalti.
Og þegar hann var dæmdur til fangelsis-
vistar fyrir smávægilegar sakir í september
1961 var honum sleppt af heilsufarsástæð-
um eftir nokkurra daga dvöl á fangelsis-
spítalanum.
Hann flutti eftirfarandi yfirlýsingu fyrir
dómstólnum:
„Með leyfi réttarins ætla ég að gefa
stutta yfirlýsingu um þær orsakir sem liggja
til núverandi afstöðu minnar. Þetta er per-
sónuleg yfirlýsing, en ég vona að þeir sem
em ákærðir fyrir sama, „glæp“ muni ekki
vera ósamþykkir því sem ég ætla að segja.
Það var aðeins smámsaman og okkur mjög
á móti skapi, að við vorum knúin til að
beita aðferðum óvirkrar borgaralegrar
óhlýðni. Allt frá því að sprengjunni var
varpað á Hiroshima 6. ágúst 1945 hefur
hættan af atómvopnum valdið mér þungum
áhyggjum. Ég byrjaði á því að vara fólk
við með venjulegum aðferðum. Ég lét í ljós
ótta minn í ræðu í lávarðadeildinni þrem
mánuðum eftir að sprengjunum var varpað
á Japan. Ég stefndi saman fremstu vísinda-
mönnum úr öllum heimsálfum og ég er nú
forseti á fundum sem þeir halda öðru
hverju. Þeir senda frá sér viturlegar og hóg-
værar skýrslur um atómvopn, líklegar af-
leiðingar þeirra og leiðir til að hindra notk-
un þeirra. Ekkert dagblað minnist á þessar
skýrslur og þær hafa engin áhrif á ríkis-
stjómir eða almenningsálit_____
Við vorum neydd til að taka upp aðferðir
óvirkrar andstöðu vegna þess að þær hent-
uðu betur en aðrar aðferðir til að gera stað-
reyndirnar kunnar, og fólk fór þá að spyrja
261