Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Page 24

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Page 24
Tímarit Máls og menningar var innlend fremur en flestra helztu rithöfunda vorra á þessari öld, og breytir þar engu um þó að Þórbergur teldi sig vera alþjóðahyggjumann. Hann vílaði ekki fyrir sér að segja þjóð sinni til syndanna, þegar svo bar undir, og hefur varla þótt nema von að þjóðin bæri sig að taka á móti. Vafasamt er hvort umvandanirnar hafa hrinið á þjóðinni. Nú stendur reyndar ekki til að ég fjalli hér um það hvernig Þórbergur komst af við þjóðina, heldur fremur um það hvernig honum samdi við sjálfan sig. En að vísu eru útistöður hans við þjóðina fróðlegar, og við- kvæmni Þórbergs fyrir því hvað sagt var um hann er þáttur í skaphöfn hans. „Hún giftist manni sem hlær að mér,“ segir hann um prestkonuna af Seltjarnarnesi. A eftir öðru kvæði setur hann þessa athugasemd: „Þetta kallar Vilmundur skemmtilega vitleysu“. Semsé: skemmtilegt kunni það að vera, en vitlaust var það áreiðanlega. Nú held ég raunar að Þórbergur hafi gert sér mikið far um að skemmta öðrum, en með sjálfum sér hafi hann lengst af einkum verið að leita að vizku og fróðleik. En jafnvel vinur hans Hallbjörn Halldórsson, þegar hann skrifaði afmælisgrein um Þórberg, vildi helzt minnast skemmtunar hans, og sæmir hann heiðursnafnbótinni: „Skemmtunarmaður þjóðarinnar“, enda væri skemmtun eiginlegt hlutverk skálda, og hann hælir Þórbergi ekki sízt fyrir „kátlega hnykki hins knæfa skemmtunarmanns". En ef til vill er álitamál hvort slík ummæli séu hól um skáld. Neikvæðu mati á hinum þjóðlega skemmtunarmanni geta annars þeir sem vilja, kynnzt með því að lesa nítjánda kafla í Fegurb himinsins eftir Halldór Laxness. Eg held að það mat sem gerir Þórberg að „skrítnum karli“ eins og Sverrir Kristjánsson kemst að orði, eða að „knæfum skemmtunarmanni", sem Hallbjörn Halldórsson kallaði hann, beini lesendum ekki réttan veg að Þórbergi, geri honum rangt til, þó að Þórbergi hafi að vísu sjálfum þótt hentugt að grípa stundum til slíks gervis, svo sem í sjálfsvarnarskyni. Þegar Þórbergur Þórðarson fer af skútunni haustið 1909, tuttugu og eins árs ef marka má kirkjubækur, og sezt að í Reykjavík, byrjar erfiður kafli í lífi hans og stendur í mörg ár. Um þetta tímabil ævi sinnar hefur Þórbergur fjallað í nokkrum bókum, og heimildir um það hafa verið gefnar út eftir dauða hans. Ymislegt ber fyrir hann á þessum árum, hann kynnist ungum og skemmtilegum mönnum, sem sumir verða vinir hans ævilangt, hann fær ást á stúlku, sem hann er of tilburðalaus og fátækur til að eignast, og hann leitast við að afla sér menntunar. Þó að líf Þórbergs væri enganveginn tilbreytingarlaust þessi ár, andar oft furðu miklu vonleysi og dapurleika úr dagbókarskrifum hans, og þrátt fyr- 286
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.