Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Page 117

Rökræóur á Pentelikusarfjalli
Sumir, bjartsýnir í lund, ætluðu honum stað í nútíðinni, aðrir sem
efuðust meir en voru þó enn bjartsýnir, áttu von á framtíð, og enn
aðrir með fjörugt ímyndunarafl sögðust muna eftir fortíð; en einum
þeirra var eftirlátið að standa og berjast gegn þessum hindurvitnum
um leið og hann barði í stúf af veðruðu ólífutré, og einnig til að
undirstrika með miklum áherslum í máli og látbragði fortíð Grikkj-
anna og hvað þeir væru ekki lengur.
Slík þjóð, mælti hann - og sem hann talaði var sólin á lofti, og
gullinn örn sveif yfir hæðinni - slík þjóð fæddist jafn skyndilega og
dögunin og andaðist eins og dagurinn deyr hér í Grikklandi, ger-
samlega. Fáfróð um allt sem fáfræði er vert - góðverk, trú, heimilis-
líf, lærdóm og vísindi - Hún einbeitti huga sínum að hinu fagra og
góða, og fannst það ekki aðeins nóg fyrir þennan heim, heldur og
fyrir ótal heima sem fylgdu í kjölfarið. „Þar sem Grikkirnir höfðu
hógværð-“ en til að ljúka tilvitnuninni, því hann varð að lesa það
sem aðrir máttu ei mæla, bað hann um Peacockinn sinn, og
Peacockinn hafði verið skilinn eftir með vissum sokkum og tób-
aksdós, sem sárastur missir var að, í rústum Olympíu, og hann
neyddist til að halda máli sínu áfram svolítið lægri röddu en af engu
minni einlægni en áður. Því næst talaði hann um hvernig Grikkir
hefðu með því að sneiða burt allt ofaukið að lokum opinberað hina
fullkomnu styttu, eða hinn hæfilega bragarhátt, rétt eins og við á
hinn veginn hjúpum þá í larfa tilfinninga okkar og ímyndunarafls og
hyljum með því útlit þeirra og eyðileggjum kjarnann. Lítið á, hróp-
aði hann upp yfir sig, Appollon á Olympusi, höfuð drengs í Aþenu,
lesið Antígónu, röltið um rústir Parþeions, og spyrjið ykkur hvort
rými sé til hliðar eða við fótskörina svo nokkur seinni tíma fegurð
geti læðst inn. Eða er ekki satt, eins og ímyndun kvisar í bleikri og
fölri aftureldingunni, að einungis viss fjöldi fagurra mynda hafi svif-
ið um í húminu fyrir hugann til að uppgötva er Grikkir eigruðu um
með stein og tungu, og það eina sem okkur er látið eftir sé þögul til-
beiðsla eða, ef við viljum, að strokka galtómt andrúmsloftið?
Einn þeirra svaraði honum en lund hans var þegar menguð stór-
hættulegri villutrú; því aðeins ári áður hafði hann notfært sér
splunkunýjan kosningarétt til að samþykkja að Grikkir, eins og
hann orðaði það, „hættu að píska heimska drengi til góðrar hegðun-
ar.“ Og þó var hann skólagenginn sjálfur. Rök hans, en við verðum
379