Tímarit Máls og menningar - 01.09.1989, Page 130

Tímarit Máls og menningar
upphafskaflinn er í eins konar þjóð-
sagnastíl, þá er kafli úr opinskáu viðtali
í Mannlífi (52), kafli úr Sund-reglum
prófessors Nacthegalls (108-109), tal-
málsstíll með slettum (hoblaus tilfelli,
við höfum lengi verið svo asskodi
svag . . ., 144-145) og sitthvað fleira
mætti nefna. Langur kafli um lúdó
(149-159) er skrifaður í hlutlægum stíl
og verður æ djarfari í fáránleik sínum
eftir því sem á líður.
Þórarinn bregður oft á leik í málinu.
Hann notar til dæmis fáein stef til að
tengja þættina saman, setningar sem
bregður fyrir hér og þar, svo sem
„Maðurinn er þefdýr“ (46, 52, 55, 92),
„Hending verður bending" o.s.frv. (50,
83, 88) og „ýrir flygsum“ (22, 35). Þá
má minna á radddálka eða orð með
þrem eins samhljóðum í röð, sbr. orðið
Ætttækni - en það eru ábyggilega um
20 ár síðan birt var grein um slíka radd-
dálka í Skólablaði Menntaskólans í
Reykjavík og fitjað þar upp á orðum
eins og tasssamur (=áhugasamur um
fréttir sovésku fréttastofunnar Tass) og
fleira í þeim dúr.
I Skuggaboxi er fjöldi margslunginna
efnisvísana. Þar má nefna sem dæmi vís-
anir í persónur úr íslenskri (bók-
mennta)sögu, sem koma fyrir í ýmsum
gervum: Þorleifur Repp er fyrirmynd
Nappa, Sæmundur fróði fyrirmynd
Korts, Jón Ólafsson Grunnvíkingur
kemur við sögu (36, sbr. 39, 41—42),
Sveinbjörn Egilsson kemur fram í gervi
leigubílstjóra og pólsks verslunarfull-
trúa og vinur Korts heitir Jón Sveinsson
Nonni. Og ef til vill hafði Þórarinn
uppfinningar Jóhanns skálds Sigurjóns-
sonar (og Georgs gírlausa) í huga þegar
hann skrifaði um hinar kostulegu upp-
finningar Korts Kjögx, svo sem tal-
bursta, tungutannbursta, smjörhitahníf,
hnífaparabönd, skjábleyju, hægðasprota
og síðast en ekki síst hellingavara.
Annað bragð sem Þórarinn notar
mikið er að vísa í alls konar prentmál.
Sem dæmi má taka fyrrnefndar Sund-
reglur Nachtegalls, sem Fjölnismenn
gáfu út, þá er talað um tímaritin Frey,
Fálkann og Hauk, Fiskana eftir Bjarna
Sæmundsson (54-55), Palli var einn í
heiminum eftir Jens Sigsgaard (teikn-
ingar eftir Arne Ungerman, 125), Brauð
og kökur eftir Karl O.J. Björnsson (43),
bók um rafsuðu (suðu matar við raf-
magn) eftir P. Haukaas Malde (107) og
loks Nappologiske Notater eftir H.
Napp, Roskilde 1855 (60).
Enn annar efnisþáttur felst í því að
Þórarinn vísar í sögulega atburði, fyrir-
bæri sem heyra til ákveðnum tímabilum
í sögu okkar. Helsta dæmið eru hnefa-
leikarnir sem bannaðir voru (skv.
Skuggaboxi) árið 1956. Önnur dæmi
varða hippatíma og árin um 1968. Þessar
vísanir til liðinnar tíðar birtast þó enn
sterkar í gömlum munum, sem koma
fram hér og hvar, svo sem Sóló-eldavél,
rússneskur Garant, Rafha-ísskápur,
terrassógólf, fiskafrímerkin, delisíusepli
og korkur í vínberjatunnu, Dymo-let-
urband, 1313 bakteríudrepandi hand-
sápa og margt fleira í þeim dúr. Sam-
fellda fortíðarlýsingu í þessum anda er
að finna þar sem Kort Kjögx kemur
fyrst í húsið sem hann erfir eftir Njál
afabróður sinn (106). Á klósettinu er
postulínshandfang í keðju. Allt gamlir
munir og minjar.
Af öðrum efnisþáttum má loks
staldra stuttlega við það sem varðar Sví-
þjóð í Skuggaboxi. Miðað við reynslu
undirritaðs hefur Þórarni tekist að
fanga margt það sem eftir situr í hugan-
um eftir búsetu í Svíþjóð. Þar eru menn
iðnir við gerbakstur í heimahúsum, þar
392