Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Qupperneq 20

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Qupperneq 20
alla. Skoða má atburðinn í porti Miðbæjar- skólans sem slíkan margfaldan punkt. í einni andrá tvinnast saman fjarlæg tímasvið sögunnar í vitund Önnu þannig að hún upp- lifir þau sem eina órjúfanlega heild. Sá skilningur á tímanum sem hér birtist er huglægur og byggir algerlega á þeim innri tíma sem tifar í huga aðalpersónunnar. Séð með augum Genettes þýddi það að í einum punkti frásagnarinnar er þjappað saman ólíkum tímasviðum sögunnar og þau öll látin gerast í einni andrá. Andstætt hlut- lægum, ytri tíma sem ræður gangi þjóð- félagsins umhverfis er stillt upp huglægum tíma sem Anna mælir með líf sitt. Þar felur augnablikið í sér allt sem gerst hefur og á eftir að gerast. Hvað er tíminn? Þessar vangaveltur um tímann og þýðingu hans fyrir skilning okkar á heiminum ættu að vera lesendum Gunnlaðar sögu vel kunnar. Líkt og í „Endurkomu“ stillir Svava upp andstæðu línulegs tíma og hringlaga en munurinn á þessum tveimur verkum er einkum sá að goðsöguleg vídd tímans er uppistöðuþáttur í Gunnlaðar sögu en fyrir- finnst ekki í „Endurkomu". Því er látið ósvarað í lok „Endurkomu“ hvort sá hug- lægi tími sem Anna upplifir sé einskonar önnur vídd eða ekki. Goðsögulegur tími er tími hinnar eilífu endurtekningar og á viss- an hátt má segja að huglægur tími Önnu sé af þeim toga en ýmislegt mælir þó gegn því. Áherslan á hið goðsögulega í Gunnlaðar sögu byggist einkum á því að þar er skapað forsögulegt samfélag sem byggir trúar- brögð sín og söguskilning á eilífri endur- tekningu. Samhliða þessu er um að ræða einstaklingsbundna upplifun persónanna á hringferlum tímans og sú reynsla kallast á við reynslu Önnu í „Endurkomu“. Reynsla Dísar og móðurinnar í Gunnlaðar sögu telst þá fyrst goðsöguleg þegar hún tengist hinu goðsögulega samfélagi en það gerir reynsla Önnu aldrei. Huglægi tíminn er fyrst og fremst huglægur af því að hann er bundinn við skynjun Önnu einnar. í þessu sambandi vaknar óhjákvæmilega sú spuming hvort það skipti máli að Anna er kona. Hvort sá tímaskilningur sem birtist í textanum mótast af kynferði hennar. I grein sem Dagný Kristjánsdóttir hefur skrifað um Gunnlaðar sögu (og tvær skáld- sögur aðrar, Móðir, kona, meyja og Hring- sól) veltir hún þessu fyrir sér og kemst að því að svo sé.4 Athuganir sínar byggir hún á ritgerð eftir Juliu Kristevu, „Tími kon- unnar“. En inntak hennar er í stuttu máli á þann veg að sjálfsvera konunnar leggi annan skilning í tímann en gert er í vest- rænum menningarheimi. Þessi skynjun er byggð á líffræðilegri hrynjandi konunnar og felur í sér nokkurs konar tímaleysi eða nærvem alls tíma í einu andartaki líkt og kemur fram í „Endurkomu". Telur Dagný að þessi kvennatími móti alla formgerð Gunnlaðar sögu því verkið byggi á hring- formum sem „opnast og lokast á sama tíma og byrja svo aftur á nýjum hring.“ (bls. 55) Án efa mætti segja það sama um „Endur- komu“. Reynsla Önnu í porti Miðbæjar- skólans er samkvæmt forsendum Kristevu kvenleg reynsla af tímanum sem henni hlotnast sökum kynferðis síns. Því má hins vegar ekki gleyma að meginandstæða tíma- hugtaka í textanum er andstæða huglægs tíma og hlutlægs en ekki kvenlegs og karl- legs, eins og hér hefur komið fram. Spum- ingin um kvenlegan tíma er athyglisverð og ögrandi en fellur utan umræðunnar um hlut- 18 TMM 1990:3
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.