Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Síða 61

Siguröur A. Magnússon
Um forngríska harmleiki
Hér er meðal annars fjallað um erindi grísku harmleikjanna við samtímann,
skilgreiningu Aristótelesar á harmleik og hugtakið hamartía, sem þýtt hefur
verið sem misferli eða tragísk veila, sem höfundur ber saman við kristna
hugtakið erfðasynd. Tragedían kom fram á sama tíma og einstaklings-
hyggja Forn-Grikkja, og höfundur sér hana að nokkru leyti sem andsvar
við skefjalausri einstaklingshyggju. Tragedían er að sögn höfundar mark-
visstjáning þess, hvernig maðurinn bregst við afdrifaríkustu vandkvæðum
lífsins.
Eiga leikhúsverk samin fyrir hálfu þriðja
árþúsundi erindi við nútímamanninn? Um
það eru vafalaust deildar meiningar, en
margt virðist benda til að svo sé, til dæmis
sú staðreynd að á liðnum áratug hafa ýmsir
helstu leiklistarfrömuðir heimsins glímt við
að koma fomgrískum tragedíum til skila.1
Meðal merkustu leiklistarviðburða áratug-
arins vom fjórar uppfærslur á þríleik Eskýl-
osar, Oresteiu, sem er eini varðveitti
þríleikurinn frá gullöld grískrar leikritunar.
Peter Stein sviðsetti níu tíma sýningu á
honum í Schaubúhne í Berlín, Peter Hall
setti hann upp í Þjóðleikhúsinu í Lund-
únum, Karolos Koun í Listaleikhúsinu í
Aþenu og Tadashi Suzuki í Skotleikhúsinu
í Tókýó. Allar vöktu þessar sýningar heims-
athygli á ámnum 1980-83. Jafnvel uppá
íslandi var ráðist í það stórvirki að sviðsetja
Oresteiu í þýðingu Helga Hálfdanarsonar.
Það gerði Sveinn Einarsson í Þjóðleikhús-
inusnemmaárs 1983. Áðurhöfðu Antígóna
og Ödipús konungur eftir Sófókles verið
sviðsett í Reykjavík. Frá Bandaríkjunum
berast þau tíðindi, að eitt bölsýnasta og
harkalegasta verk Evrípídesar, Órestes
(samið í miðju Pelopsskagastríði árið 408
f.Kr. þegar allt var á hverfanda hveli í
Aþenu), hafi á liðnum áratug farið sigurför
um landið og verið leikið í háskólaleik-
húsum víðar en nokkurt annað grískt leik-
verk fyrr og síðar. Leikritið þykir túlka með
undraverðum hætti aðstæður og hugsunar-
hátt sem nú er ríkjandi vestanhafs.
Þessi fomu verk virðast því sannarlega
eiga erindi við nútímann, og er í því sam-
TMM 1990:3
59