Tímarit Máls og menningar - 01.09.1990, Page 101

enn fremur við það sem á eftir kemur: „Þær
roguðust með erfiðismunum um himininn með
svarblátt myrkrið á milli sín. Þetta haustkvöld
var þyngdaraflið sterkara en venjulega."
Síðan lýsir höfundur nýju íbúðahverfi þar
sem allt er ófrágengið og þar fatast honum illa
flugið: „Handan við alla moldarbingina, upp-
sláttartimbrið, steypurörin og bindijámið stóðu
nýju raðhúsin eins og hvítur tanngarður“. Sem
dæmi um fleiri viðlíkingar af þessum toga má
nefna þegar sprungnum æðum í andliti gamla
mannsins er líkt við „áttavillt fljót á landakorti“
(bls. 123), klappandi hvíslaranum í „Æfing-
unni“ við „geðveikt sæljón“ (bls. 118) og un-
aðslausu ástarlífi í „Icemaster“ við það að
„setjast inn í sjálfvirka passamyndavél og ýta á
takkann“ (bls. 155). Einstaka sinnum er mynd-
málið líka klisjukennt svo sem þegar snjókomin
hoppa í krampakenndum rykkjum (bls. 9) og
samfömm Jón Steinssonar og Asdísar er lýst
svo: „Þau breyttust í tvö tígrisdýr sem börðust
grimmilega hvort fyrir lífi hins í dimmum rök-
um frumskógi" (bls. 64).
Tákn og minni
Ýmis tákn er að fínna í bókinni. Nafn hennar er
sótt í lýsingu á því hvemig kápa Auðar flaksast
til í rokinu, að jarðarfor Jóns Steinssonar lok-
inni (bls. 92). Reyndar er kápu Auðar einatt líkt
við vængi og vísar sú lfking samkvæmt mínum
skilningi til þess hvemig Auður svífur gegnum
hversdagsleikann án þess að láta sviptivinda
tilverunnar blása sér af braut. En vængimir em
þungir og bera hinn brúna lit jarðfestunnar.
í „Stjömum Cesars" teflir höfundur fram að-
dráttarafli jarðarinnar gegn fegurð stjamanna
sem aðeins er hægt að njóta en ekki höndla.
Áður en gamli maðurinn kveður drenginn gefur
hann honum stjömumar og þegar því er svo lýst
í lok sögunnar að stjömumar hafi færst nær
virðist mér það vísa til þeirrar þroskandi reynslu
sem samtalið við gamla manninn á að vera
drengnum.
Ýmis minni þessara sagna em hvert öðm
áþekk. í „Stjömum Cesars" og „Icemaster“
verða litlir drengir vitni af sjálfsvígum sér eldri
manna án þess að gera sér ljóst hvað í raun og
vem er á seyði. I „Stómm brúnum vængjum“
og „Hinu auganu" er aðalpersónan látin tjá sig
með innlestri á hljóðsnældu og í „Stómm brún-
um vængjum“ og „Stjömum Cesars“ em kjöt-
bollur látnar tákna hinn íslenska hversdags-
leika. Þannig mætti og áfram telja.
Skilaboð
Eitt af því sem lesandi gæti spurt sig að við
lestur smásögu er Af hverju ætli höfundurinn sé
að segja þessa sögu, hvað skyldi honum liggja
á hjarta? Styrkur Stórra brúnna vœngja felst
ekki síst í því að bestu sögumar megna að vekja
þá notalegu tilhugsun að höfundurinn eigi er-
indi við lesandann. Um þetta erindi vil ég ekki
fjölyrða en vek athygli á því að flestar aðal-
persónur sagnanna verða fyrir reynslu sem opn-
ar þeim nýja sýn á lífið. Návist dauðans fær Jón
Steinsson til að hugsa svo:, ,Núna er vemleikinn
allt í einu orðinn dýrmætur“ (bls. 51), hinn
óumflýjanlegi sjónmissir unga drengsins kennir
honum „að maður þarf ekki endilega að hafa
heil augu til að geta séð stórkostlega og fallega
hluti“ (bls. 104) og harmleikur fortíðarinnar í
„Icemaster“ sem skyndilega rifjast upp í huga
sögumannsins, skilur við hann í sárri eymd.
I þessu fyrsta smásagnasafni sýnir Svein-
bjöm á sér sterkar og veikar hliðar. Sumar þær
hugmyndir sem liggja sögum hans til gmnd-
vallar eru frumlegar og smellnar en margar þó
annað hvort ærið gamalkunnar eður full lang-
sóttar. Öll úrvinnsla ber þó vott um smekkvísi
og næmni. Sveinbjöm er vandaður höfundur og
sá eiginleiki á stærstan þátt í að gera þessa bók
hans margs góðs maklega.
Kristján Þórður Hrafnsson
TMM 1990:3
99