Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1991, Blaðsíða 105

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1991, Blaðsíða 105
Ritdómar Umbúðir og sérfræðingar Hörður Bergmann. Umbúðaþjóðfélagið. Uppgjör og afhjúpun. Nýr framfaraskilningur. Teikningar eftir Búa Kristjánsson. Bókaútgáfa Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins 1989. 168 bls. Fyrir tveimur árum kom út bók sem ég hafði beðið eftir með nokkurri eftirvæntingu. Bókin er eftir Hörð Bergmann, kennara og fræðslu- fulltrúa Vinnueftirlits ríkisins, og nefnist Um- búðaþjóðfélagið. Hún skiptist í sjö kafla sem annaðhvort fjalla almennt um framfaratrú, sér- fræðiþjónustu og tæknihyggju eða um tiltekna málaflokka. Þau mál sem Hörður ræðir í sér- stökum köflum eru skólar og heilsugæsla. A forsíðu bókarinnar eru fjölskylda og sjón- varpstæki niðri í opinni stresstösku en ljóshærð manneskja er að stökkva út úr töskunni. Datt mér þá í hug Hresstaskan frá í fyrra sem „hress- ir“ menn úr Félagi íslenskra hugvitsmanna og umhverfisráðuneytið útbjuggu í fyrrasumar — hver skyldu hafa orðið afdrif hennar? Ég varð að vísu aldrei svo frægur að sjá oní þá tösku en ímynda mér að þar gæti litið út svipað og á teikningunni á forsíðu Umbúðaþjóðfélagsins. Vaxtarhyggja og umbúðir um kjarna lífsins Rauður þráður í þjóðfélagsgagnrýni Harðar Bergmanns er ádrepa á vaxtarhyggju, þ.e. tæknidýrkun og trú á að endalausar framfarir séu mögulegar. Vaxtarhyggjan og framfaratrúin fela, að dómi Harðar, „í sér þá fráleitu hugmynd að takist einum að auka hlut sinn komi allir aðrir á eftir“ (bls. 21). Hörður bendir á að vandræði ungra húsbyggjenda stafi m.a. af slíkum hugs- unarhætti. Yngri kynslóðir erfi hugmyndireldri kynslóða (þ.á m. kynslóðar Harðar) um hvers konar húsnæði og heimilistæki séu við hæfi og taki lán með geypiháum vöxtum í því skyni að standa straum af kostnaði við húsbyggingu og standsetningu innbús. Tækni og fullkomnun er ekki eingöngu ætlað að skila betra einkalífi, heldur líka framförum í atvinnumálum. Islendingarhafafjárfestgrimmt í mikilvirkum og fullkomnum atvinnutækjum. Ein afleiðing slíkrar vaxtarhyggju hefur verið offjárfesting, m.a. í togurum. Sú aukning hefur ekki skilað sér í auknum afla. Svipað var uppi á teningnum í íslenskum landbúnaði sem var tæknivæddur á sjöunda og áttunda áratugnum á svipuðum tíma og lambakjötsneysla minnkaði (sjám.a. bls. 149-50). Að dómi Harðar er hér komið í óefni og við okkur flest að sakast. Hann notar líkinguna um umbúðir utan um kjama lífsins: „líf okkar er vafið í sífellt þykkari, dýrari og fánýtari umbúð- ir í nafni framfara“ (bls. 7). Þetta gildir ekki eingöngu um komflögur og unnar kjötvörur, heldur og ekki síður um þjónustu af margvís- legu tagi. En hver er þá þessi kjami lífsins? Um það er TMM 1991:4 103
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.