Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1991, Page 105

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1991, Page 105
Ritdómar Umbúðir og sérfræðingar Hörður Bergmann. Umbúðaþjóðfélagið. Uppgjör og afhjúpun. Nýr framfaraskilningur. Teikningar eftir Búa Kristjánsson. Bókaútgáfa Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins 1989. 168 bls. Fyrir tveimur árum kom út bók sem ég hafði beðið eftir með nokkurri eftirvæntingu. Bókin er eftir Hörð Bergmann, kennara og fræðslu- fulltrúa Vinnueftirlits ríkisins, og nefnist Um- búðaþjóðfélagið. Hún skiptist í sjö kafla sem annaðhvort fjalla almennt um framfaratrú, sér- fræðiþjónustu og tæknihyggju eða um tiltekna málaflokka. Þau mál sem Hörður ræðir í sér- stökum köflum eru skólar og heilsugæsla. A forsíðu bókarinnar eru fjölskylda og sjón- varpstæki niðri í opinni stresstösku en ljóshærð manneskja er að stökkva út úr töskunni. Datt mér þá í hug Hresstaskan frá í fyrra sem „hress- ir“ menn úr Félagi íslenskra hugvitsmanna og umhverfisráðuneytið útbjuggu í fyrrasumar — hver skyldu hafa orðið afdrif hennar? Ég varð að vísu aldrei svo frægur að sjá oní þá tösku en ímynda mér að þar gæti litið út svipað og á teikningunni á forsíðu Umbúðaþjóðfélagsins. Vaxtarhyggja og umbúðir um kjarna lífsins Rauður þráður í þjóðfélagsgagnrýni Harðar Bergmanns er ádrepa á vaxtarhyggju, þ.e. tæknidýrkun og trú á að endalausar framfarir séu mögulegar. Vaxtarhyggjan og framfaratrúin fela, að dómi Harðar, „í sér þá fráleitu hugmynd að takist einum að auka hlut sinn komi allir aðrir á eftir“ (bls. 21). Hörður bendir á að vandræði ungra húsbyggjenda stafi m.a. af slíkum hugs- unarhætti. Yngri kynslóðir erfi hugmyndireldri kynslóða (þ.á m. kynslóðar Harðar) um hvers konar húsnæði og heimilistæki séu við hæfi og taki lán með geypiháum vöxtum í því skyni að standa straum af kostnaði við húsbyggingu og standsetningu innbús. Tækni og fullkomnun er ekki eingöngu ætlað að skila betra einkalífi, heldur líka framförum í atvinnumálum. Islendingarhafafjárfestgrimmt í mikilvirkum og fullkomnum atvinnutækjum. Ein afleiðing slíkrar vaxtarhyggju hefur verið offjárfesting, m.a. í togurum. Sú aukning hefur ekki skilað sér í auknum afla. Svipað var uppi á teningnum í íslenskum landbúnaði sem var tæknivæddur á sjöunda og áttunda áratugnum á svipuðum tíma og lambakjötsneysla minnkaði (sjám.a. bls. 149-50). Að dómi Harðar er hér komið í óefni og við okkur flest að sakast. Hann notar líkinguna um umbúðir utan um kjama lífsins: „líf okkar er vafið í sífellt þykkari, dýrari og fánýtari umbúð- ir í nafni framfara“ (bls. 7). Þetta gildir ekki eingöngu um komflögur og unnar kjötvörur, heldur og ekki síður um þjónustu af margvís- legu tagi. En hver er þá þessi kjami lífsins? Um það er TMM 1991:4 103
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.