Tímarit Máls og menningar - 01.12.1991, Blaðsíða 62

að öðru. Stelpurnar urðu frjálslegri í fasi, en
strákamir leyfðu sér að vera uppteknir af
eigin útliti og tjá einstaklingseðli sitt í því.
Fyrirmyndimar bámst að utan, en á þess-
um dögum innflutningshafta urðu menn að
tjalda því sem til var og móta íslenska rokk-
tísku úr þeim fötum sem til vom í landinu.
A sama hátt gátu menn ekki bara endurtekið
frasana úr vinsælum lögum og kvikmynd-
um, heldur myndaðist íslenskt rokkslangur.
Enskukunnátta var takmörkuð á þessum
árum, en það var ef til vill erfiðara að líkja
eftir mjaðmasveiflum og öðmm líkamleg-
um töktum rokkaranna, enda var sveiflan í
svörtum og suðrænum mönnum fjarlæg
„samræmdu göngulagi fomu“.
Hér hefur fátt eitt verið talið, en þó ætti
að vera ljóst orðið, að íslensk æska gekk í
gegnum viðamikið námsferli í frímínútum
og á kvöldin, á meðan kennarar og foreldrar
taldi unga fólkið vera að slugsa og fara í
hundana. A fmmbýlingsámm rokksins má
segja að tónlistin hafi hljómað í bakgrunni.
Hjörtun slógu í takt við hana en líkami og
hugur æskunnar tileinkaði sér frekar það
sem henni fylgdi en hana sjálfa.
Ekki er vitað með vissu hversu stór hluti
æskunnar var altekinn af rokki né nákvæm-
lega hvaða hluti hennar þar átti í hlut. Þó er
ljóst að gagnfræðaskólamir voru gróðrar-
stía rokksins. Gagnfræðanám hafði orðið
miklu almennara eftir að fræðslulögin frá
1946 tóku gildi, en það var mjög á reiki
hvert það beindi nemendum sínum. Þeir
sem vom í almennu námi 3. og 4. bekkjar
höfðu sneitt fram hjá landsprófi og mennta-
skólum, og námið veitti ekki bein starfsrétt-
indi. Sennilega átti meginþorri þessa unga
fólks eftir að vinna sem iðnaðarmenn,
verslunarmenn og sjómenn, einhverjir að
halda áfram námi í verslunarskóla eða
kennaraskóla og einhverjir að vinna al-
menna verkamannavinnu, en gagnfræða-
skólanemamir höfðu mjög óljósa hugmynd
um framtíð sína. Þetta var fyrsta kynslóðin
í landinu, þar sem unglingar í verkalýðsstétt
áttu slíkt æskuskeið á milli vita í lífinu. Hún
þurfti sjálf að gefa þessu skeiði innihald,
menning hinna eldri kom að litlu haldi, en
bandarísk rokkmenning var sem himna-
sending.
Rokkmenningin þurfti þó meira pláss en
frímínútur og skólaböll í gagnfræðaskól-
um, og það pláss fannst sjaldnast heima í
þröngum íbúðum, þar sem rokkunglingur-
inn deildi kannski herbergi með strákling
með dellu fyrir flugvélamódelum. Það kom
sér vel fyrir unglingana að á öðm hverju
homi var sjoppa þar sem þeir gátu hist yfir
kók og prins póló, og í miðbænum voru
ýmiss konar kaffihús þar sem unglingar
gátu hist, en þeir urðu þó oft að deila þeim
með bóhemum af eldri kynslóð. Framtaks-
samir bísnessmenn með Pálma Jónsson síð-
ar Hagkaupamann í fararbroddi áttuðu sig
þó á því að nýr neysluhópur var kominn til
sögunnar og stofnuðu ísbari að bandarískri
fyrirmynd. Þar gat æskan úr allri borginni
blandað geði, langt frá vakandi augnaráði
foreldra og nágranna, þar varð samskipta-
miðstöð unglinganna og þar bmtust nýjar
tískusveiflur til valda.
Um langa hríð hefur fyrsta rokkæðið ver-
ið tákn um áhyggjulausa æsku, en þegar
það kom fram, vakti það andstöðu og
áhyggjur meðal foreldra, kennara, kirkj-
unnar manna, fjölmiðla og annarra siðgæð-
ispostula. Slík viðbrögð urðu í Bandaríkj-
unum, í Evrópu bættust við áhyggjur af
bandarískum áhrifum, og hér á landi voru
þau sérlega viðkvæmt mál. Sósíalistar og
ungmennafélagsmenn vom svamir and-
60
TMM 1991:4