Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Side 46

Þórarinn Eldjárn
Að ruglast í ríminu
Dómur um dóm
í öðru hefti TMM 1993 birtist ítarleg
greining Marðar Árnasonar á sonnettu
minni Skipsfregn, sem birst hafði í fyrsta
hefti sama árgangs tímaritsins. Það er
fagnaðarefni að hinn ritsnjalli stjórnmála-
maður og málfræðingur skuli nú hafa snú-
ið sér að lýrískri analýsu og vonandi
verður þar framhald á. Hinu er þó ekki að
leyna að þessi frumraun hans veltir upp
nokkrum álitamálum sem mig langar að
tæpa hér á í framhjáhlaupi.
Tími og sjónarhorn
Það er, held ég, ekki rétt athugað hjá
Merði að ,,tími sonnettunnar“ sé „lík-
framleiðsluiðnaðarins öld“. Miklu nær er
að líta svo á að innri tími hennar sé ein-
göngu það stutta augnablik sem ljóðmæl-
andinn siturþusandi við talstöðina eftir að
hafa komið auga á skipið og viðmæland-
ann að störfum uppi á dekki. Mér virðist
blasa við að þetta geti varla gerst nema úr
þyrlu og þykir raunar merkilegt að Merði
skuli yfirsjást þeir túlkunarmöguleikar
sem felast í því vali á sjónarhorni, hrok-
inn, sjálfshafningin og guðgervingin sem
beint liggur við að saka skáldið um. Auk
þess sem auðveldlega hefði mátt tengja
það aðdróttunum um að skyggnið kunni
að hafa verið afleitt.
Hitt er svo aftur rétt athugað, að vísu út
frá alröngum forsendum, að um eintal
hlýtur að vera að ræða. Þó viðmælandi sé
augljóslega til staðar, eins og bert er af
ljóðinu sjálfu og einnig stöfunum Á.B. í
undirfyrirsögn, er jafnaugljóst að ljóð-
mælandinn ætlast varla til þess að maður
sem honum sýnist vera önnum kafinn
uppi á dekki heyri í talstöðinni. Óþarft er
af skýrandanum að leita svo langt yfir
skammt til að komast að þessari niður-
stöðu, en fyrst hún liggur fyrir má auðvit-
að spyrja hvaða erindi ljóðið hafi þá
yfirleitt átt upp úr skúffunni sem það var
ort fyrir.
,,Líkframleiðsluiðnaður“ er orð sem
mig minnir að Halldór Laxness hafi fyrst-
ur manna notað um störf margra helstu
hugsjónamanna aldarinnar. Þátíðin varð
gefur fyrst og fremst í skyn að stutt er nú
eftir af öldinni sjálfri þó þar með sé alls
ekki sagt að nokkurt lát sé á líkfram-
leiðslu. Ef til vill er því réttast að líta á
Skipsfregn sem nokkuð snemmvaxið
aldamóta- eða aldarlokaljóð.
44
TMM 1993:3