Tímarit Máls og menningar - 01.06.2000, Qupperneq 86

GÖRAN TUNSTRÖM
bera nöfri eins og Sá skynsami, Sá íramtíðartrúaði, Sá góði. Og, það sem þeir
geta talað! Langar ömurlegar ritgerðir þar sem tilgangurinn drýpur af hverju
orði, og klunnalegar sviðslýsingarnar - „ ... kallaði hún glaðlega", „og brosti
hæðnislega um leið og hann lyfti glasinu“, „sagði greifinn og lagði áherslu á
hvert atkvæði“ - verða eins og hækjur á hjólum.
Hvað um það: dag einn hitti ég þann sem veitti frásögn minni fæðingar-
hjálp: Gösta Miller. Hann á heima í Sunne, hann hefur lifað áhugaverðu lífí,
eins og það er kallað, en umfram allt gat hann sagt frá þannig að þetta líf
hans, og líf þjóðfélagsins, og líf tímans, varð sýnilegt, áþreifanlegt. Frá vinn-
unni í kjallara Óðalseigandans, frá Aktygjakónginum sem framleiddi aktygi
handa Franz lósef keisara, ffá sírópsflöskunni sem brotnaði og hvernig
krakkarnir lágu á gangstéttinni og sleiktu það upp, frá ágjörnu söngstjóra-
frúnni, sem þeir göbbuðu til að hamstra salt, frá áhrifum Kreuger-hrunsins á
sögunarmyllurnar, frá svallveislum Fimmtudagsklúbbsins á hótelinu, ffá
Verma prófasti sem gaf skólausum börnum epli; andlit, örlög, atriði. Sunne -
þetta eymdarpláss - öðlaðist skyndilega líf: allt fór að iða handan við rúð-
urnar, á götuhornum, allt gat rýmst þarna í vermlenska dalverpinu, ég fann
skýrar en nokkru sinni fyrr að sérhver staður felur í sér alla staði, öll líf fela í
sér allt líf, Sunne, Prag, Macondo, Wadköping, smáir eða stórir viðburðir.
Það sem er mikilvægt er hvernig sagt er frá því. Ég dansaði út úr húsi hans í
þetta skipti, ég þurffi ekki lengur gjörvalla jarðkúluna sem vettvang fyrir
kosmíska sögu. Stórgatan, Langagata og brúin nægðu.
Og ég skrifaði. Þrjátíu síður, fjörtíu. En gott var það ekki. Ekkert klukkna-
hljóð, engin dýpt, ekki fyrr en ég dag einn var í heimsókn hjá vinafólki á vest-
urströndinni og leit þar í bók: Sænskir fiskimenn hét hún - stórt
uppsláttarrit með myndum af öllum félagsmönnum og tíundað þorskmagn
sem hver og einn hafði laðað úr hyldýpi sjávar.
Þar varð Nafnið á vegi mínum.
Verurnar mínar sem enn voru vart orðnar til á þegjandalegum pappírn-
um litu ekki út eins og „Karl-Erik“, „Bertil“ eða „Sven“, þessi nöfn sem höfðu
verið valin fyrir tilviljun, úr þeim var ekki hægt að lokka nein leyndarmál,
þetta voru „dulnefni“. En þá blasir það allt í einu við: nafnið sanna, og þannig
var það einmitt nú: Sidner .
Ég get ekki útskýrt hvernig fjöldi sagna þyrptist umsvifalaust úr þessu
nafni og skipaði sér í ákveðið og óumbreytanlegt munstur eins og járnsvarf.
Og hvernig nafnið Sidner getur af sér önnur nöfn: Splendid, Sleipnir, Herleg
Birgitta, hvernig útlit, blæbrigði og atvik læðast út úr klæðnaði nafnanna.
Frásögnin er mætt til leiks og verður sönn.
84
www.malogmenning.is
TMM 2000:2