Tímarit Máls og menningar - 01.06.2000, Page 105

RITDÓMAR
ann Ketil með haglabyssu, en að lokum
er það hann sem hleypir voðaskoti á
sjálfan sig úr þessari sömu byssu og
missir handlegginn. 1 Blóðakri hótar séra
Bernharður að sprengja upp hús sem
lögreglan situr um, ef hún reyni að ráðast
þar inn, en það er síðan Tryggvi sem
vinnur slíkt verk, við allt aðrar kringum-
stæður.
Nú gæti sú spurning vaknað hvort
hnitmiðuð og úthugsuð vinnubrögð af
þessu tagi, sem alls staðar er að finna í þrí-
leiknum, séu fyrst og ffemst einhver and-
leg flugeldasýning, eða hvort meira liggi
að baki. Hið síðara virðist nær sanni: at-
hugull lesandi veitirþví sennilega eftirtekt
að flókin atburðarásin endurspeglar í sí-
fellu bollaleggingar með margvíslegum
tilbrigðum um siðferðileg hugtök, og ber
þar kannske hæst „fyrirgefhinguna“ sem
kemur skýrt ffam í Tröllakirkju og gengur
síðan eins og rauður þráður gegnum
Vetrarferðina. En til þess að fylgja þeim
þræði eftir þarf enn dýpri lestur. Hvernig
sem á málin er litið, er það fýllilega
ómaksins virði að gera sér nokkra
dægradvöl við slíkt: ef menn þekkja sögu-
lokin fyrir og eru ekki alteknir af spennu,
geta þeir kannske rýnt þeim mun betur í
lýsingar sem krefjast þess af lesandanum
að hann hafi augun opin fyrir hverju smá-
atriði. Mér dettur í hug mögnuð frásögn-
in af kafbátsárásinni í Vetrarferðinni.
EinarMár Jónsson
Meira en sandur
Sigurður Pálsson: Ljóðtímaskyn.
Forlagið 1999.
Ljóðtímaskyn er tíunda ljóðabók Sigurð-
ar Pálssonar og væntanlega upphaf
nýrrar þrennu sem fjallar um ljóðtím-
ann. Heimspekin hefur ávallt verið Sig-
urði hugleikin og hugtökin ljóðvera og
raunvera hafa verið miðlæg í höfundar-
verki hans til þessa. Það kemur því ekki á
óvart að Sigurður velji þetta sígilda yrk-
isefhi, maðurinn andspænis tímanum í
þessari fjórðu ljóðaþrennu sinni. Ljóð-
tímaskyn skiptist í fimm kafla og það get-
ur varla talist tilviljun að fjöldi ljóða í
hverjum kafla er ávallt margfeldi af töl-
unni fimm, þannig eru fimm Ijóð í fyrsta
og síðasta kafla, tíu í öðrum og fjórða og
loks fimmtán í þriðja kafla. Þessi reglu-
festa er einkennandi fyrir ljóðabækur
Sigurðar, þær eru þaulhugsaðar að bygg-
ingu. t.d. heldur hann þeim sið að hafa
ætíð tólf bókstafi í titlum ljóðabóka
sinna.
Stíll hans er lipur, fullmótaður og
mjög persónulegur. Hann hefur þróast
mikið ffá ljóðvegabókunum, þar sem
gáski og mælska skáldsins tóku stundum
völdin. Með tímanum hefur stíllinn orð-
ið fágaðri og yfirvegaðri en retoríkin sem
einkennir franskan ljóðskáldskap er
blessunarlega enn til staðar. Sigurður
notar mikið endurtekningar og klifanir í
ljóðum sínum og nær þannig athygli les-
andans um leið og sefjunarmáttur orð-
anna fær að njóta sín. Að þessu leyti sver
Sigurður sig í ætt við súrrealistana en
þeir lögðu ofuráherslu á óvenjulegar og
stundum fjarstæðukenndar myndir og
líkingar.
Af íslenskum skáldum sem hafa mót-
ast mjög af aðferð súrrealista og ffönsk-
um ljóðstíl ber auðvitað hæst Sigfús
Daðason en einnig mætti nefna Jón Ósk-
ar í sömu andrá, ljóð hans eru músíkölsk
og sefjandi og klifunum mikið beitt. Það
nægir að skoða ljóð hins mikla meistara,
Paul Éluard, sem áðurnefnd skáld hafa
öll fengist við að þýða á íslensku, til að
sannfærast um hve frjósamur súrreal-
isminn reyndist ljóðagerð 20. aldarinnar
og áhrifa hans gætir enn eins og glöggt
má sjá í ljóðum Sigurðar Pálssonar.
Einnig er rétt að benda á það að Sigurður
TMM 2000:2
www.malogmenning.is
103