Tímarit Máls og menningar - 01.06.2000, Blaðsíða 113

RITDÓMAR
reynir að troðast í gegn með tárin set
ég dauðar flugur undir augnlokin. Ef
það dugar ekki geri ég allt stíft. Ég get
gert allt stíft. Líka hjartað. (bls. 16).
Hörkuauminginn er tákn sorgar og sárs-
auka, þeirrar tilfinningar sem fær mann-
eskjuna til að gráta þegar eitthvað bjátar á.
En í umhverfi Laufeyjar er ekki pláss fyrir
„aumingja“. Þar ráða harkan og lögmál
ffumskógarins ríkjum. Það eru hinsvegar
yfirlýsingar Laufeyjar í þessum anda
ásamt ákalli hennar um hjálp hér og þar í
bókinni sem afhjúpa stúlkuna og sýna að
hún er einungis viðkvæm barnssál sem
þarfnast ofar öllu ástar og umhyggju. Til
þess að lifa af verður hún samt að vera
hörð og útiloka særindin hvað sem tautar
og raular. Hörkuauminginn sýnir einnig
að Laufey er á mörkum heilbrigði og geð-
veiki. Hún er margklofin og horfir á hluta
af sjálfri sér utan ffá.
Það er fleira en harkan sem heldur í
henni lífsneistanum: ást hennar á Þ., sæt-
asta stráknum í bekknum. Hana dreymir
um að kynnast honum nánar og telur sér
trú um að hann sé stöðugt að fylgjast með
henni, að hann sé skotinn í henni og vilji
henni eitthvað gott. Það er að hluta til rétt
því Þ. er stöðugt að fylgjast með Laufeyju,
en ekki af ást heldur innibyrgðu hatri sem
þau tvö eiga sameiginlegt.
Þ. og Laufey eru af gjörólíkum upp-
runa. Laufey er fátæk, smáð og fyrirlitin
en Þ. er af ríku fólki kominn. Hann fær
allt upp í hendurnar, peninga, föt og
græjur en ekki það sem máli skiptir - ást
og umhyggju. Þetta tvennt sameinar
þessar gjörólíku manneskjur Laufeyju og
Þ.; hatur á þeim sem ólu þau en sinna
þeim ekkert. Og birtingarmáti hatursins
er svipaður, beinist að einni manneskju
sem þau vilja allt hið versta. Hatur Lauf-
eyjar beinist að Eygló Línu en hatur Þ. að
Laufeyju. Það sem skiptir hinsvegar
meginmáli er að hatur Laufeyjar er yfir-
borðslegt, en í gegnum það fær hún útrás
fyrir innibyrgða sorg . Hatur Þ. er hins-
vegar úthugsað, þrælskipulagt og meng-
að af hugarfari þess siðspillta. Þótt hugur
Laufeyjar sé fullur af hrikalegum hugs-
unum er hún svo saklaus að hún gæti
tæpast raungert þær nema í huganum. Þ.
er hinsvegar truflaður náungi sem svífst
einskis og má rekja truflun hans til sömu
einangrunar og Laufey býr við þótt í
annarri mynd sé. Hann hefur veraldlegu
gæðin sín megin en ást og umhyggja for-
eldranna er víðs fjarri. Þau eru innilokuð
í heimi ástleysis og sinnuleysis, fara í
skyldubíltúra við og við til að „skemmta“
syninum sem upphugsar djöfulleg ráð á
meðan. Áformum Þ. fær lesandinn að
kynnast snemma í bókinni og þær hug-
leiðingar eru hrikalegri en orð fá lýst.
Laufey kvelur systur sína í þeim tilgangi
að hefna sín á mömmu en þær pyntingar
eru barnaleikur í samanburði við hugsan-
ir Þ. Hans áform eru til þess gerð að hefna
skilningsleysis foreldranna en þau eru
öllu viðbjóðslegri og miskunnarlausari
en vanmáttugar tilraunir Laufeyjar.
Höfundur færir sjónarhornið til
skiptis ffá Þ. til Laufeyjar. Laufey er sak-
leysinginn sem þrátt fýrir allt trúir á ást
Þ. en hann er geðsjúklingurinn sem þráir
að pynta, særa, meiða eða drepa. Lesand-
inn sér til skiptis inn í huga þessara
tveggja persóna og það er óhugnanlegt
að fylgjast með því hvernig málin þróast.
Að Þ. skuli ekki heita neinu ákveðnu
nafni vekur upp ákveðnar hugleiðingar.
Hann er sá sem stingur, þ.e. þorn eða
þyrnir, eitthvað sem meiðir og veldur
sársauka svo úr blæðir. Naftiið Laufey er
hinsvegar tákn vorsins, nýútsprunginna
laufa, vona og drauma. Þegar andstæð-
urnar, sakleysi og grimmd, rekast á,
myndast kaos sem enginn mannlegur
máttur fær við ráðið.
í tengslum við ólíkar aðstæður og
hugarheim þessara tveggja persóna
TMM 2000:2
www.malogmenning.is
111