Dagrenning - 01.12.1956, Blaðsíða 62

ann, en þau magna líka stundum svart-
sýnina, með hörmulegum afleiðingum.
Gott dæmi urn það er 45 ára gömul,
gift kona, sem kom til læknis fyrir nokkr-
um mánuðum og kvartaði undan þvi að
hún væri æst og óróleg. Hún kvaðst að
sönnu alltaf hafa verið óstyrk á taugum,
en aldrei neitt í líkingu við þetta. Hún
bað nú lækninn um eitthvert meðal, sem
róaði taugarnar og kæmi lagi á svefninn.
Læknirinn fann engin líkamleg sjúk-
dómseinkenni á konunni og skrifaði því
handa henni lyfseðil upp á róandi pill-
ur, sem hann fullyrti að mundu bæta
heilsufar liennar. Pillurnar höfðu sín
áhrif — sennilega heldur mikil. Hún varð
svo þunglynd, að hún reyndi að fremja
sjálfsmorð, með því að skrúfa frá gas-
inu. Til allrar hamingju kom lögreglan
nógu snemma á vettvang til þess að
bjarga henni.
Fyrir tæpum fjórum árum notaði eng-
inn læknir í Ameríku þessar töflur til
lækninga. í dag eru til eitthvað um tólf
tegundir af þessum „sælulyfjum“ og flest
þeirra hafa komið á markaðinn eitt eða
tvö síðustu árin. Og enn þá fleiri eru á
leiðinni. Notkun þessara lyfja er orðin
svo almenn, að heiti margra þeirra eru
komin á lista daglegra heimilisþarfa —
svo sem Miltown. Equanil, Thorazine,
Sparine, Frenquel Serpasil, Pactal og
Atavax. Enda þótt nöfnin séu mörg eru
þessar pillur þó nálega allar úr þrem-
ur grundvallar efnum, en þau eru: res-
erpine, chlorpromazine og meproba-
mate.
Upphafið á þessu öllu gerðist fyrir
nokkrum árum, þegar menn fóru að nota
tvö ný lyf við geðveikisjúklinga í sjúkra-
húsum. Reserpine, sem er búið til úr jurt-
arrót frá Indlandi, og chlorpromazine,
sem er frönsk efnasamsetning, reyndust
hafa róandi áhrif á æsta og erfiða geð-
veikisjúklinga. Sóðalegar sjúkradeildir,
þar sem allt hafði verið á öðrum end-
anum, urðu allt í einu hreinar og vist-
legar, eins og undur liefðu gerzt. Glugga-
tjöld sáust aftur í sjúkrahúsum þessum
og silfurmunir á matborðum. Gestir
brostu góðlátlega til heimafólksins, þeg-
ar þeir sáu það sitja yfir skák eða prjóna
í mestu makindum. Geðveikrahælin fóru
að fá svip af vel reknum sjúkrahúsum.
Forráðamönnum hinna félitlu og fólks-
fáu geðveikrahæla þótti sem kraftaverk
hefði gerzt í hússtjórnarmálum með
uppgötvun hinna róandi lyfja.
Til þess að láta lyf þessi njóta sann-
mælis, skal viðurkennt, að þau liafa
gert rneira gagn en það eitt, að bæta
þrifnað og umgengni. En nákvæmlega
hve rnikið þau hafa gert fram yfir það
treysta geðlæknamir sér ekki til að full-
yrða. Meðan geðveikisjúklingar eru und-
ir áhrifum þessara lyfja, hefur reynzt
unnt að beita við þá öðrum lækninga-
aðferðum, eins og t . d. sállækninga-
tilraunum. Pillurnar hafa róað þá, og
þúsundir slíkra manna og kvenna hafa
farið heim til sín aftur frá sjúkrahúsun-
um, færir um að gegna störfum og búa
með fjölskyldum sínurn.
Forráðamenn sjúkrahúsanna vilja ekki
hrósa sér af einstökum tilfellum, sem
vel hafa tekizt, en þeir eru að sjálfsögðu
hreyknir af því, hve margir hafa fengið
bót af þessum róandi lyfjum. Þau hafa
vissulega aukið möguleika á lækningu
geðveikisjúklinga, sem dvelja í sjúkra-
húsum, þar sem hægt er að hafa fullkom-
ið eftirlit með notkuninni og læknarnir
hafa aðstöðu til að athuga og gera ráð-
stafanir gegn slæmum verkunum, eins
og t. d. lifrarsjúkdómum, sem stundum
koma upp úr notkun sumra þessara lyfja.
60 DAGRENNING