Dagrenning - 01.12.1956, Page 63

Þegar sýnt þótti að lyfin hefðu róandi
áhrif á ruglaða sjúklinga, var ofur eðli-
legt að þau væri reynd á öðrum stórum
hópi andlega veiklaðs fólks, sem ekki
dvelur í sjúkrahúsum, þ. e. öllum þeim
milljónum taugaveiklaðra karla og
kvenna, sem meðal vor eru. Sumir eru
haldnir liamslausum, óviðráðanlegum
ótta og áhyggjum, sem eitra líf þeirra
sjálfra og allra, sem nálægt þeim koma.
Venzlamenn þeirra og samstarfsfólk af-
sakar þá með því, að þeir séu slæmir á
taugum, vanstilltir eða yfirspenntir, en
á læknamáli eru þeir geðveikir.
Enginn veit, hve margir taugaveikl-
unarsjúklingar eru í Bandaríkjunum.
Menn gizka á 20—30 milljónir. Kunn-
ur geðlæknir, dr. Thomas Rennie, seg-
ir, að „varlega áætlað séu 60% þeirra
sjúklinga, sem leiti til starfandi lækna,
alheilir á líkama, en sjúkir á sálinni."
Það er oft á tíðum ekki auðvelt verk
að gera sjúkdómsgreiningu á taugaveikl-
uðu fólki, jafnvel fyrir reynda lækna.
Oft þarf að fá geðlækni til þess að skera
úr um það, hvort einkennin bendi til
byrjunar á geðveiki, eða hvort sjúkling-
urinn sé í raun og veru andlega heill,
en hafi aðeins orðið fyrir einhverju til-
finningaáfalli, sem lagist aftur. Sérfræð-
ingar halda fram, að taugaveiklunarein-
kenni að vissu marki séu eðlileg. Flest-
ir okkar sýna einhvern tíma tilfinninga-
viðbrögð, sem í fljótu bragði gætu virzt
undarleg. En þegar Jiessi köst lýsa sér
ávallt eins og verða svo föst venja, að
]Dau móta hegðun okkar, þá erum við
orðnir taugabilaðir.
Hegðun taugaveiklaðs fólks lýsir sér í
ákveðnum grundvallaratriðum, sem við
könnumst allir við. Tökum t. d. mann-
inn, sem alltaf er að sligast af áhyggjum
og hálfgerðum ótta. Hann er sífellt
hræddur um að hann hafi gert hlutina
eitthvað öðruvísi en hann átti að gera.
Hann kvartar oft um svima og flökur-
leika. Hann er þvalur á höndunum og
með öran hjartslátt.
Við könnumst líka við manninn, sem
er lofthræddur eða verður gripinn ótta
inni í þröngum herbergjum og lyftum.
Einnig þekkjum við þá, sem alltaf eru
á nálum um heilsu sína, og sérstaklega
einhver sérstök líffæri, eins og hjartað.
Þá má einnig nefna fólk, sem er svo
hrætt við sýkla, að það er alltaf á harða
hlaupum inn í baðherbergið til þess að
þvo sér um hendurnar. Til eru menn,
sem hugsa svo mikið um karlmennsku
sína, að þeir verða ónýtir og konur,
sem eru svo hræddar við kynmök, að þær
verða fjörlausar. Á öllum þessum ein-
kennum getur verið til einhver líkam-
leg eða líffræðileg skýring, sem aðeins
nákvæm læknisrannsókn fær leitt í ljós.
En þegar engin líkamleg orsök finnst
fyrir þessum einkennum, eru þau senni-
lega af geðrænum uppruna.
Læknar halda því fram, að geðtrufl-
anir eigi sér stað snemma í ævi manna.
Þeir fullyrða, að það sé mjög sjaldgæft,
ef þess séu nokkur dæmi, að geðveilur
komi fyrst fram eftir fertugs aldur. Per-
sónuleiki einstaklingsins mótast í
grundvallaratriðum þegar í bernsku,
segja þeir. Þegar fulltíða maður þarf að
snúast við einhverjum andlegum erfið-
leikum, er honum eiginlegt að bregðast
við þeim eins og hann gerði í bernsku.
Venjulegur, heilbrigður maður getur
vakið þessa hvöt og beint henni í þann
farveg, sem er í samræmi við þroska
hans. Geðveill maður getur það ekki.
Sálfræðingar, sem aðhyllast kenning-
ar Freuds, hafa á þessu flóknari skýr-
ingar. Þeir segja að í hverjum manni
DAGRENNING 61