Morgunblaðið - 10.06.2015, Blaðsíða 69

69
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 2015
Líf Sumarið er tíminn þegar litlu lappalöngu folöldin koma í heiminn. Þá er gott að kjaga af stað til móts við blóðrautt sólarlag við hlið móður sinnar eins og þetta gerði rétt norðan við Blönduós.
Höskuldur B. Erlingsson
Almenn samstaða er um að
tryggja með sem bestum hætti
fjárhagslega afkomu allra – að
allir geti lifað með mannlegri
reisn óháð aldri, starfsgetu eða
erfiðra félagslegra aðstæðna.
Þess vegna höfum við komið upp
víðtæku öryggisneti með al-
mannatryggingum, félagsaðstoð
sveitarfélaga og ekki síst með
þjónustu heilbrigðiskerfisins.
Fjárhagsleg aðstoð við ein-
staklinga og fjölskyldur má hins
vegar ekki refsa líkt og nú er t.d. gert með
fyrirkomulagi örorkubóta, þar sem jafnvel
hið minnsta sjálfsaflafé er gert upptækt með
skerðingu bóta. Með sama hætti má opinber
fjárhagsstuðningur ekki verða til þess að
beina einstaklingum og fjölskyldum inn í fé-
lagsleg búsetuúrræði, þar sem þeim er refsað
fjárhagslega fyrir að leggja mikið á sig við að
eignast eigið húsnæði. Með því er grafið und-
an séreignastefnunni og þar með fjárhags-
legu sjálfstæði til frambúðar. Versta tegund
opinberrar aðstoðar er þegar dregið er úr
hvata einstaklingsins til að afla sér lífsvið-
urværis – standa á eigin fótum og komast í
bjargálnir.
Verði frumvarp félags- og húsnæðis-
málaráðherra um húsnæðisbætur samþykkt
sem lög frá Alþingi, verður stigið enn eitt
skrefið í að umbylta íslensku húsnæðiskerfi.
Með því færist nær draumsýn margra
vinstrimanna um félagslegt íbúðakerfi þar
sem séreignastefnan er gerð hornreka. Með
fjárhagslegum hvötum mun ríkið beina launa-
fólki inn í félagslegar íbúðir eða aðrar leigu-
íbúðir og letja almenning við að eignast eigið
húsnæði.
Falleinkunn
Sjaldan hefur skrifstofa opinberra fjár-
mála, sem lögum samkvæmt ber að veita um-
sögn og leggja mat á kostnað stjórnar-
frumvarpa, fellt þyngri dóm en yfir
frumvarpi um húsnæðisbætur. Enginn sem
les þá umsögn getur af góðum hug unnið að
því að frumvarpið verði að lögum.
Athugasemdir skrifstofu opinberra fjár-
mála eru alvarlegar og
meðal annars þessar:
– Framkvæmd al-
mennra húsaleigubóta
verður færð til ríkisins
en með því móti yrði
framkvæmd á húsnæð-
isstyrkjum til leigjenda
eftirleiðis á tveimur
stjórnsýslustigum með
auknum rekstrarkostn-
aði og flóknara ferli fyrir
hluta bótaþega. Rekstr-
arkostnaður Trygg-
ingastofnunar mun
aukast um 80 milljónir á ári.
– Hlutfallslega verður aukning á nið-
urgreiðslu húsaleigu meiri eftir því sem
tekjur heimila eru hærri sem gengur þvert á
markmið frumvarpsins um að auka stuðning
við efnaminni einstaklinga og fjölskyldur.
– Meðalhlutfall niðurgreidds húsaleigu-
kostnaðar með húsaleigubótum hækkar í ríf-
lega 31%. Styrkhlutfallið yrði að meðaltali
nokkru hærra en í vaxtabótakerfinu.
– Aukinn ríkisstuðningur við leigjendur,
við ríkjandi aðstæður á leigumarkaði, er lík-
legur til að leiða til hækkunar á leiguverði.
Með því verður ábati leigusala meiri en leigj-
enda, sem þó var ætlunin að styrkja.
Hugmyndafræði og lífssýn
Þingmenn standa alltaf frammi fyrir þeirri
spurningu hvernig best sé og skynsamlegast
að verja takmörkuðum fjármunum ríkissjóðs.
Þegar þeir taka ákvörðun hljóta þeir að
byggja á pólitískri sannfæringu – hugmynda-
fræði og lífssýn.
Það er djúpstæð sannfæring mín að gera
eigi sem flestum kleift að verða eignamenn
og tryggja þannig fjárhagslegt sjálfstæði
þeirra. Fáar skyldur stjórnmálamanna eru
mikilvægari en að stuðla að fjárhagslegu ör-
yggi einstaklinga og fjölskyldna.
Eignamyndun millistéttarinnar og þeirra
sem lægri laun hafa byggist á tveimur meg-
instoðum; annars vegar á lífeyrisréttindum
og hins vegar á verðmæti eigin húsnæðis.
Frumvarp félags- og húsnæðismálaráðherra
um húsnæðisbætur, grefur undan síðari stoð-
inni – séreignastefnunni. Með fjárhagslegum
hvötum eða refsingum á að beina stórum
hluta landsmanna inn á leigumarkaðinn – inn
í félagslegt leiguhúsnæði og á almennan
leigumarkað. Þegar almenningur er þving-
aður í auknum mæli inn á leigumarkað er
grafið undan eignamyndun á komandi ára-
tugum. Afleiðingin verður sú að margir fest-
ast í gildru fátæktar undir lok starfsævinnar.
1.100 fjölskyldur
Margir hafa lítinn eða engan áhuga á því
að eignast eigið húsnæði – þeir kjósa fremur
að leigja. Enginn hefur rétt til þess að neyða
þá til að ráðast út í kaup á íbúð. En með
sama hætti getur ríkisvaldið eða einstaka
ráðherrar og embættismenn, aldrei tekið að
sér það vald í hendur að beita fjárhagslegum
þvingunum í húsnæðismálum – og beina ein-
staklingum og fjölskyldum inn á leigumarkað
í stað þess að fjárfesta í húsnæði. Raunveru-
legt valfrelsi er ekkert ef hið opinbera grefur
skipulega undan séreignastefnunni með af-
skiptum sínum og umsvifamiklum bóta-
greiðslum sem brengla alla ákvarðanir.
Fjármálaráðuneytið reiknar með að kostn-
aður ríkissjóðs vegna húsnæðisbóta verði 6,6
milljarðar króna á ári og aukist um 44% frá
því sem nú er. Þetta jafngildir því að rík-
issjóður leggi fram 20% eigið fé í 30 milljóna
króna íbúðakaup 1.100 fjölskyldna á hverju
einasta ári um ókomna tíð. Í stað þess að
leigja væri byggt undir eignamyndun sem
annars á sér aldrei stað.
Þingmenn hljóta að spyrja sig hvort fjár-
mununum sem setja á í húsnæðisbætur sé
öllum vel varið en þeir nýtast a.m.k. ekki til
að auka eignamyndun launafólks.
Margir þurfa fjárhagslega aðstoð úr sam-
eiginlegum sjóði landsmanna. Mestu skiptir
að stuðningurinn nýtist þeim sem þurfa á
honum að halda og sé ekki étinn upp af öðr-
um eins og hætta er á að gerist ef frumvarp
um húsnæðisbætur nær fram að ganga. Að
óreyndu verður því ekki trúað að nokkur
þingmaður styðji lagasetningu um bóta-
greiðslur úr ríkissjóði sem aðrir, en þeir sem
þurfa á að halda, njóta að mestu.
Sterk efnahagsleg staða
Það er rétt hjá Bjarna Benediktssyni, fjár-
málaráðherra og formanni Sjálfstæðisflokks-
ins, að við Íslendingur höfum sjaldan verið í
jafn sterkri efnahagslegri stöðu og nú. Að-
gerðir ríkisstjórnarinnar við afnám hafta,
sem kynntar voru í byrjun vikunnar, auka
bjartsýni enn frekar og ættu að öðru
óbreyttu að bæta hag allra, jafnt heimila og
fyrirtækja. Umfang verkefnisins er án for-
dæma í efnahagssögu heimsins en greinilegt
er að undirbúningurinn er sérstaklega vand-
aður og undir styrkri verkstjórn.
Með festu og af sannfæringu um að ætíð
skuli standa vörð um hagsmuni þjóðarinnar,
hafa Sigmundur Davíð Gunnlaugsson for-
sætisráðherra og Bjarni Benediktsson fjár-
málaráðherra sýnt hvernig standa á að verki
gagnvart erlendu fjármálavaldi. Um leið
verður landsmönnum betur ljóst hve ríkis-
stjórn „norrænnar velferðar“ voru mislagðar
hendur með linkuhætti og kjarkleysi við að
gæta íslenskra hagsmuna.
Á næstu misserum gjörbreytist skulda-
staða ríkissjóðs til hins betra og fjárfestingar
í atvinnulífinu aukast. Ríkið fær svigrúm til
að byggja upp innviði samfélagsins og aukin
umsvif í efnahagslífinu gefur aukin tækifæri
til að stokka upp og einfalda skattkerfið. Af-
nám vörugjalda var mikilvægt skref og rík-
isstjórnin hefur einnig kynnt fyrsta áfangann
við endurreisn tekjuskattskerfsins. Lægsta
þrep tekjuskatts einstaklinga verður lækkað
og milliþrepið (millistéttarskatturinn) lagt
niður.
Þannig hefur ríkisstjórnin rutt brautina til
að tryggja fjárhagslegt sjálfstæði íslenskra
heimila á komandi árum. Með frumvarpi fé-
lags- og húsnæðismálaráðherra um húsnæð-
isbætur er lagður steinn á þá braut. Varla
hefur það verið markmiðið!
Eftir Óla Björn Kárason » Þetta jafngildir því að rík-
issjóður leggi fram 20%
eigið fé í 30 milljóna króna
íbúðakaup 1.100 fjölskyldna á
hverju einasta ári um ókomna
tíð.
Óli Björn Kárason
Steinn í götunni að fjárhagslegu sjálfstæði launafólks
Höfundur er varaþingmaður Sjálfstæðisflokks.