Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2012, Blaðsíða 40

40 Minning Umsjón: Kjartan Gunnar Kjartansson kjartan@dv.is 24.–26. febrúar 2012 Helgarblað
J
ónas fæddist í Vinaminni í
Grjótaþorpinu í Reykjavík og
ólst þar upp til sex ára aldurs er
fjölskyldan flutti að Laugarnesi
þar sem faðir hans gegndi störf-
um prests við holdsveikraspítalann.
Jónas lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1938,
stundaði nám í efnaverkfræði við
Konunglega tækniháskólann í Stokk-
hólmi 1938–40 og nám í hagfræði, töl-
fræði, stjórnmálafræði og heimspeki
við Stokkhólmsháskóla 1940–45 en
magistersgráðu í þessum greinum
lauk hann 1944.
Jónas var hagfræðingur hjá Ný-
byggingaráði í Reykjavík 1945–47, hjá
Fjárhagsráði 1947–50, hagfræðingur
hjá Alþjóðabankanum í Washington
D.C. 1950–57 og var þá þátttakandi
í sendinefndum bankans gagnvart
Mexíkó, Mið-Ameríkuríkjum og Perú,
fulltrúi Alþjóðabankans í Hond-
úras 1955–56, formaður sendinefnda
bankans til Mexíkó 1957, Venesúela
1965 og Gana 1965.
Jónas kom aftur til starfa á Íslandi
1957, var ráðunautur ríkisstjórnar-
innar í efnahagsmálum 1957–61 og
kom þá, ásamt fleiri hagfræðingum,
á afdrifaríkan hátt að róttækum, póli-
tískum breytingum í frjálsræðisátt í
efnahags- og viðskiptamálum hér á
landi við upphaf Viðreisnarstjórnar,
1959–61, var ráðunautur ríkisstjórn-
arinnar í markaðsmálum Evrópu
1961–62, var settur ráðuneytisstjóri
viðskiptaráðuneytis 1958–61, ráðu-
neytisstjóri efnahagsráðuneytis 1961–
62, forstjóri Efnahagsstofnunarinnar
1962–69, framkvæmdastjóri atvinnu-
málanefndar 1969 og bankastjóri
Landsbanka Íslands 1969–89.
Jónas var aðalfulltrúi Norður-
landanna í stjórn Alþjóðabankans í
Washington D.C. á árunum 1988–91,
stundað ráðgjafarstörf í Washing-
ton á vegum norska utanríkisráðu-
neytisins, Norræna þróunarsjóðsins
og bandarísku stofnanna Overseas
Development Council og The Brook-
ings Institution 1991–96. Hann flutti
aftur heim til Íslands árið 1996 og
starfaði einkum að ráðgjöf um þró-
unarmál á vegum utanríkisráðuneyt-
isins, Þróunarsamvinnustofnunar Ís-
lands og Norræna þróunarsjóðsins.
Auk þess stóð hann fyrir málfund-
um hóps hagfræðinga og sagnfræð-
inga um hagstjórn á Íslandi á árunum
1930–60. Voru þeir þættir teknir sam-
an á vegum Hagfræðistofnunar Há-
skóla Íslands og Sagnfræðistofnunar
Háskóla Íslands árið 2002, og ritstýrði
Jónas verkinu sem gefið var út af Hinu
íslenska bókmenntafélagi undir heit-
inu Frá kreppu til viðreisnar.
Undanfarin ár tók Jónas þátt í að
gefa út ævisögu föður síns, Haralds
Níelssonar, undir ritstjórn Péturs
Péturssonar og kom bókin út seint á
árinu 2011 undir heitinu Trúmaður á
tímamótum.
Jónas sat í bankaráði Landsbank-
ans 1946–50, var formaður bankaráðs
Útvegsbankans 1957–61, var vara-
fulltrúi Íslands í stjórn Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins 1965–73, sat í stjórn
Fiskveiðasjóðs Íslands 1969–70 og
1973–78, í stjórn norræna iðnþró-
unarsjóðsins 1970–73 og um skeið
frá 1979, var formaður stjórnar Út-
flutningslánasjóðs 1971–75 og frá
1983, í bankaráði Scandinavian Bank
Ltd. í London 1972–81, var formað-
ur stjórnar Sambands íslenskra við-
skiptabanka 1972–76 og frá 1981,
formaður stjórnar Reiknistofu bank-
anna um skeið frá 1979, formaður
Hagfræðingafélags Íslands 1959–61,
í framkvæmdanefnd Rannsóknaráðs
ríkisins 1965–70, formaður Háskóla-
nefndar 1966–69, formaður Íslensk-
ameríska félagsins 1968–69, sat um
skeið í stjórn Hjartaverndar frá 1973
og í miðstjórn Sjálfstæðisflokksins
frá 1975 og var forseti Rotaryklúbbs
Reykjavíkur 1980–81.
Jónas var stórriddari af íslensku
fálkaorðunni, norsku St. Olav’s-orð-
unni og sænsku Nordstjårnan-orð-
unni.
Eftir Jónas liggur mikill fjöldi
greina og álitsgerða um hagfræði, at-
vinnumál og stjórnmál.
Fjölskylda
Jónas kvæntist 5.10. 1946 Guðrúnu
Ernu Þorgeirsdóttur, f. að Nesi í Aðal-
dal í Suður-Þingeyjarsýslu 30.11.
1922, d. 10.6. 1982, húsmóður. Hún
var dóttir Þorgeirs Sigurðssonar,
byggingameistara á Húsavík og síðar í
Reykjavík og Kópavogi, og k.h., Ólafar
Baldvinsdóttur húsmóður.
Sonur Jónasar og Guðrúnar Ernu
er Jónas Halldór Haralz, f. 25.1. 1953,
viðskiptafræðingur. Hann er kvæntur
Gyðu Rafnsdóttur, f. 18.9. 1962 og eiga
þau Jónas Halldór, f. 22.4. 1992, og
Guðrúnu Gyðu, f. 24.6. 1999. Gyða á
Belindu Ýri Albertsdóttur, f. 15.6. 1981
en maður hennar er Atli Már Ólafs-
son, f. 3.9. 1981, og er dóttir þeirra Ás-
dís Gyða, f. 30.11. 2010.
Jónas kvæntist í annað sinn, Syl-
viu Matthews Haralz, f. Soulis, 27.7.
1929, d. 16.5. 1996. Hún var dóttir
hjónanna Wilburs T. Soulis, verkfræð-
ings í Pennsylvaniu í Bandaríkjun-
um og Sylviu Soulis. Börn Sylviu eru
Kath leen Matthews, læknir og R. Phi-
lip Matthews, endurskoðandi. Barna-
börn hennar eru þrjú.
Hálfsystkini Jónasar, samfeðra,
börn Haralds og f.k.h., Bergljótar Sig-
urðardóttur, f. 20.8. 1879, d. 18.7. 1915,
voru Sigurður Haralz, f. 13.4. 1901, d.
18.3. 1990, sjómaður og rithöfundur
í Reykjavík, en kona hans var Sigríður
Jónína Sigurðardóttir; Soffía Emelía,
f. 8.5. 1902, d. 19.5. 1962, var gift
Sveini M. Sveinssyni, forstjóra í Völ-
undi; Björn Daníel Kornelíus Haralz,
f. 17.12. 1906, d. 28.5. 1960, stúdent og
sjómaður í Boston en kona hans var
Helen Haralz; Elín Sigríður Haralz Ell-
ingsen, f. 7.4. 1909, d. 6.1. 1970, var gift
Erling Jóhannesi Ellingsen, verkfræð-
ingi og framkvæmdastjóra; Guðrún
Haralz, f. 25.5. 1910, d. 17.10. 1993,
búsett í Reykjavík.
Alsystir Jónasar var Bergljót Sigríð-
ur Haraldsdóttir Rafnar f. 20.9. 1922,
d. 11.12. 2000, stúdent og húsmóðir á
Akureyri, var gift Bjarna Rafnar, fyrrv.
yfirlækni á Akureyri.
Foreldrar Jónasar voru Haraldur
Níelsson, f. 30.11. 1868, d. 11.3. 1928,
guðfræðiprófessor og rektor Háskóla
Íslands, og s.k.h., Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir, f. 10.1. 1887, d. 16.2. 1974, hús-
móðir.
Ætt
Bróðir Haralds var Hallgrímur, afi
Sigurðar, fyrrv. stjórnarformanns
Flugleiða, og Hallgríms tónskálds
Helgasona. Systir Haralds var Marta,
móðir Sturlu Friðrikssonar erfðafræð-
ings. Önnur systir Haralds var Sess-
elja, móðir Sveins Valfells forstjóra.
Þriðja systirin var Þuríður, móðir
Níelsar Dungal prófessors. Haraldur
var sonur Níelsar, b. á Grímsstöðum á
Mýrum Eyjólfssonar, b. á Helgustöð-
um í Reyðarfirði Guðmundssonar.
Móðir Níelsar var Ragnheiður Sigurð-
ardóttir, b. á Miðbæ í Norðfirði Gísla-
sonar.
Móðir Haralds var Sigríður, hálf-
systir Hallgríms, biskups og alþm., og
Elísabetar, móður Ólafs Björnssonar,
ritstjóra og stofnanda Morgunblaðs-
ins, afa Ólafs B. Thors, fyrrv. forseta
borgarstjórnar og fyrrv. framkvæmda-
stjóra Sjóvár, og móður Sveins Björns-
sonar, fyrsta forseta lýðveldisins.
Sigríður var dóttir Sveins, prófasts
á Staðastað Níelssonar, og f.k.h., Guð-
nýjar skáldkonu, systur Margrétar,
ömmu Ólafs Friðrikssonar verka-
lýðsleiðtoga. Guðný var einnig systir
Magnúsar, langafa Björns, fyrrv. há-
skólabókavarðar og Halldórs, fyrrv.
skattstjóra Reykjavíkur Sigfússona.
Guðný var dóttir Jóns, pr. á Grenjað-
arstað Jónssonar, og Þorgerðar Run-
ólfsdóttur, systur Guðrúnar, ömmu
Björns Olsen fyrsta rektors Háskóla
Íslands.
Aðalbjörg var dóttir Sigurðar, b. í
Miklagarði í Eyjafirði, bróður Krist-
ins, föður Hallgríms, fyrsta forstjóra
SÍS, Sigurðar, forstjóra SÍS, Jakobs
fræðslumálastjóra og Aðalsteins,
framkvæmdastjóra innflutnings-
deildar SÍS, afa Margrétar sem var
starfsmannastjóri Kuwait Petroleum
í Danmörku, og Árna framkvæmda-
stjóra. Annar bróðir Sigurðar var Dav-
íð, afi Davíðs, fyrrv. seðlabankastjóra,
föður Ólafs, fyrrv. ráðuneytisstjóra.
Davíð eldri var einnig afi Gísla rit-
stjóra, föður Ólafs myndlistarmanns.
Sigurður í Miklagarði var sonur Ketils,
b. í Miklagarði Sigurðssonar, bróður
Jóakims, afa Jóns, hreppstjóra á Þverá,
föður Benedikts á Auðnum, föður
Huldu skáldkonu. Jón var einnig faðir
Snorra tónskálds, föður Harðar orgel-
leikara. Þá var Jón afi Þorvalds, fyrrv.
forstöðumanns Borgarskipulagsins,
og Herdísar leikkonu, móður Hrafns
Gunnlaugssonar kvikmyndagerðar-
manns og Tinnu Gunnlaugsdóttur
þjóðleikhússtjóra. Annar sonur Jóa-
kims var Páll, langafi Páls, föður Frið-
riks hótelstjóra. Páll var einnig langafi
Guðrúnar, móður Björns á Löngu-
mýri, ömmu Páls á Höllustöðum og
langömmu Hannesar Hólmsteins
Gissurarsonar prófessors. Þriðji son-
ur Jóakims var Hálfdán, faðir Jakobs,
stofnanda Kaupfélags Þingeyinga, afa
Jakobs Gíslasonar, fyrrv. orkumála-
stjóra, og Áka Jakobssonar ráðherra.
Móðir Aðalbjargar var Sigríður Ein-
arsdóttir, b. í Árgerði í Eyjafirði Jóns-
sonar.
Útför Jónasar fer fram frá Dóm-
kirkjunni, mánudaginn 27.2. kl. 15.00.
Þeim sem vilja minnast hans er bent á
Barnaspítala Hringsins.
Jónas H. Haralz
Hagfræðingur, ráðuneytisstjóri og bankastjóri f. 6.10. 1919 – d. 13.2. 2012
Andlát
Merkir Íslendingar
J
ón fæddist í Gilsárteigi í Eiða-
þinghá í Suður-Múlasýslu,
fluttist ungur til Seyðisfjarðar
og ólst þar upp. Hann varð
stúdent frá Menntaskólan-
um á Akureyri 1937, stundaði nám
í Tónlistarskólanum í Reykjavík og
var í einkatímum, m.a. hjá dr. Vic-
tor Urbancic, stundaði nám við
Yale-háskóla í Bandaríkjunum frá
ársbyrjun 1944, lauk Mus.B.-prófi
í tónfræði 1946, og Mus.M.-prófi í
tónsmíði 1947 en aðalkennari hans
var Paul Hindemith, sótti sumar-
námskeið í Juillard-tónlistarskólan-
um í New York 1945 og fór náms- og
kynnisför til Austurríkis og Þýska-
lands 1954–55 og dvaldist þá lengst
af í Vínarborg.
Jón var yfirkennari í tónfræði
og tónsmíði við Tónlistarskólann
í Reykjavík 1947–68, og stunda-
kennari þar öðru hvoru eftir 1979,
svo og við Söngskólann í Reykja-
vík 1983–87, var starfsmaður Rík-
isútvarpsins lengst af á árunum
1938–43 og fulltrúi í tónlistardeild
Ríkisútvarpsins 1947–56, var helsti
forgöngumaður að stofnun Sinfón-
íuhljómsveitar Íslands, var fyrsti
stjórnarformaður hennar 1950–53,
framkvæmdastjóri hljómsveitar-
innar 1956–61 og stjórnarmaður
samfleytt á árunum 1988–2002 og
var dagskrárstjóri lista- og skemmti-
deildar sjónvarpsins 1968–79.
Jón sat í Útvarpsráði 1983–87,
í stjórn og úthlutunarnefnd Kvik-
myndasjóðs og Menningarsjóðs
útvarpsstöðva á árunum 1985–88,
var tónlistargagnrýnandi Alþýðu-
blaðsins 1948–50, Morgunblaðs-
ins, 1962–68, og Vísis, 1980–81, var
söngstjóri karlakórsins Fóstbræðra
1950–54, Stúdentakórsins 1964–67
og Gamalla Fóstbræðra 1959–97, og
fór söngfarir til útlanda með öllum
kórunum.
Jón var forseti Bandalags ís-
lenskra listamanna 1951–52 og
1963–66, stóð fyrir listahátíð á
vegum bandalagsins 1964, og var
stjórnarformaður Listahátíðar í
Reykjavík 1988. Þá vann hann um
árabil að rannsóknum og ritun ís-
lenskrar tónlistarsögu sem nú er til-
búin í handriti á Þjóðskjalasafni, þó
enn ekki verið gefin út.
Jón stundaði tónsmíðar í tóm-
stundum en meðal stærri verka
hans má nefna Völuspá og Minni
Ingólfs, bæði samin fyrir hljómsveit
og kór, auk sönglaga, kammerverka
og kórverka. Megnið af tónverkum
Jóns kom út á geisladiskasafninu
Fuglinn í fjörunni 1998.
Jón var riddari fálkaorðunnar frá
1978 og stórriddari frá 1989.
Fjölskylda
Eftirlifandi kona Jóns er Sigurjóna
Jakobsdóttir, f. 4.2. 1936, fyrrv. dóm-
ritari. Hún er dóttir Jakobs Þor-
steinssonar, verkstjóra frá Akureyri,
og k.h., Þórdísar Ingimarsdóttur frá
Þórshöfn á Langanesi.
Áður var Jón kvæntur Eddu
Kvaran, f. 20.8. 1920, d. 21.2. 1981,
leikkonu, dóttur Ágústs Kvaran,
heildsala á Akureyri, og f.k.h., Soff-
íu Guðlaugsdóttur leikkonu. Þau
skildu.
Synir Jóns og Eddu eru Þórar-
inn, f. 22.2. 1944, en sonur hans er
Jón Þór; Ágúst, f. 24.5. 1948 en kona
hans er Edda Erlendsdóttir og synir
þeirra eru Jón Skírnir og Ágúst Már
en fyrir átti Edda Ásdísi Elvarsdótt-
ur og Erlend Þór Elvarsson; Rafn, f.
28.3. 1952 en kona hans er Sigríð-
ur Rafnsdóttir og börn þeirra eru
Soffía Fransiska, Eiríkur Rafn, Þór-
dís og Hildur en fyrir átti Sigríður
Ölrúnu Marðardóttur.
Börn Jóns og Sigurjónu eru Anna
María, f. 1.2. 1962, en börn henn-
ar og Magnúsar Magnússonar eru
Magnús Þór og Sigrún og dóttir
hennar og Marcusar Dougherty er
Sara Margrét; Þorsteinn Metúsal-
em f. 18.2. 1963 í sambúð með Ingi-
björgu Egilsdóttur en dóttir hans
og Önnu Lilju Johansen er Anna
María; Hallgerður, f. 12.8. 1966, í
sambúð með Rögnvaldi Hreiðars-
syni en börn hennar og Óskars Frið-
riks Jónssonar eru Anton Ísak og
Agnes Ýr; Benedikt Páll, f. 5.4. 1968
en dóttir hans og Aðalheiðar Ragn-
arsdóttur er Katrín Birta.
Systkini Jóns: Vilborg, f. 1898,
d. 1903; Málfríður, f. 1900, d. 1998,
var gift Hallgrími Helgasyni, bónda
í Meðalnesi í Fellum en synir þeirra
eru Þórarinn, trésmíðameistari á Eg-
ilsstöðum, Jón Sæbjörn, járnsmiður
í Reykjavík, og Helgi vegamálastjóri;
Anna Sigurbjörg, f. 1901, d. 2000,
var gift Jóni Sigurðssyni, bankafull-
trúa í Reykjavík en börn þeirra eru
Svanhildur, plöntulíffræðingur og
háskólakennari í Danmörku, og Sig-
urður, aðalbókari Flugleiða; Bene-
dikt, f. 1904, d. 1959, var kvæntur
Ragnhildi Guðmundsdóttur og eru
börn þeirra Guðmundur rafverktaki
og Anna Þóra endurskoðandi, bæði
búsett í Bandaríkjunum. Foreldrar
Jóns voru Þórarinn Benediktsson,
hreppstjóri og alþm. í Gilsárteigi
í Eiðaþinghá og k.h., Anna María
Jónsdóttir húsfreyja.
Ætt
Þórarinn var sonur Benedikts, b. á
Höfða af Rafnsætt, og Þóru Árna-
dóttur, Stefánssonar, af Sandfell-
sætt.
Anna María, var dóttir Jóns,
hreppstjóra í Gilsárteigi Þorsteins-
sonar, af Melaætt, og Vilborgar
Árnadóttur .Útför Jóns fór fram frá
Dómkirkjunni í Reykjavík, fimmtu-
daginn 23.2.
Jón Þórarinsson
Tónskáld og fyrrv. dagskrárstjóri f. 13.9. 1917 – d. 12.2. 2012
S:HELGASON
10 - 50%
AFSLÁTTUR
AF
ÖLLUM
LEGSTEINUM
Vandaðir legsteinar
á betra verði!!!
- Sagan segir sitt -
Skemmuvegur 48 s: 557 66 77