Dagblaðið Vísir - DV - 24.02.2012, Blaðsíða 50

L
isti sérfræðinga yfir 25 orð
sem öll tveggja ára börn eiga
að kunna hefur nú verið birt­
ur. Listinn var búinn til af vís­
indamönnum með það að
markmiði að hjálpa sérfræðingum að
greina börn þroskaskert eða lesblind.
Á listanum eru orð á borð við
mamma, pabbi og banani en ef
börnin þekkja ekki orðin getur það
einnig verið vísbending um heyrn­
arleysi eða einhverfu. Börnin hafa
tíu mínútur með foreldrum sínum til
að svara en það gera þau með því að
benda hlutina.
Meðaltalið 150 orð
Orðin 25 eru reyndar hluti af 310 orða
safni sem raunhæft er að tveggja ára
börn kunni. Að meðaltali þekkja börn­
in 150 orð af listanum en ef þau þekkja
75 til 225 orð er það talið innan marka.
Viðvörunarbjöllur eiga að hringja ef
börnin þekkja færri orð en 50 en ef orð­
in eru færri en 25 bendir það til þess að
um þroskaskerðingu, lesblindu eða
einhverfu geti verið að ræða.
Þetta kom fram á árlegri ráðstefnu
American Association for the Ad­
vancement of Science.
Orðaforðinn varð ágætur
Prófessorinn Leslie Rescorla sem
setti saman listann segir að þau börn
sem ekki þekkja orðin 25 verði lík­
lega lengi að læra að tala. Óþarft sé
hins vegar að örvænta því ef barnið
þroskast að öðru leyti eðlilega geti
það unnið sig upp. Ef barnið er orðið
tveggja og hálfs árs og kann enn ekki
skil á orðunum sé ráð að leita til tal­
meinafræðinga eða annarra sérfræð­
inga.
Rescorla hefur fylgst með þroska
78 barna í fimmtán ár. Helmingur
þeirra byrjaði seint að tala en glímdi
ekki við önnur vandamál. Þegar
börnin náðu 17 ára aldri var orða­
forði þeirra flestra í meðallagi en þó
lakari en hjá þeim sem höfðu meiri
orðaforða sem börn. Þau stóðu sig
þó mun verr í því að endurtaka orð,
setningar eða tölur þegar sú færni
var könnuð. Það var gert þannig að
setningar voru þuldar upp og áttu
unglingarnir áttu þá að fara með
sömu rullu.
Hlutverk foreldra mikilvægast
Barnaefni hefur á síðustu árum tek­
ið miklum breytingum. Fyrir fáein­
um fárum voru teiknimyndir þar
sem ofbeldi kom fyrir allsráðandi
en þar má nefna teiknimyndir á
borð við Tomma og Jenna. Síðari ár
hafa framleiðendur í auknum mæli
leitast við að útbúa skemmtilegt en
fræðandi efni fyrir börn.
Á ráðstefnunni kom hins vegar
fram að barnaefni, jafnvel þó því sé
ætlað að hjálpa börnum að læra að
tala, kemur aldrei í stað samskipta
við foreldra þegar kemur að því að
læra að skilja talað mál. Tölvuleik­
ir eða teiknimyndir geti alls ekki
leyst foreldra undan þeirri skyldu
að kenna börnum sínum stafina og
orðin.
Líkamsrækt sem fíkn
n Það er hollt að hreyfa sig en líkamsræktin getur orðið að fíkn ef fólk er ekki á varðbergi
A
llir vita að líkamsrækt er af
hinu góða og fólk er hvatt til að
hreyfa sig reglulega til að halda
heilsu og æskilegri líkams­
þyngd. Það er þó hægt að þróa með
sér fíkn í líkamsrækt og getur það haft
alvarlegar afleiðingar í för með sér. Í
Verdens Gang setur sálfræðingurinn
Cecilie Schou Andreassen við Bergen­
háskóla fram sjö áhættumerki um að
líkamsræktin sé að verða fíkn en þessi
merki eiga við um allar tegundir fíknar:
Forgangur Æfingin verður það mikil-
vægasta og gengur smátt og smátt
fyrir öllu. Mikill tími fer í æfingar og eitthvað
þeim tengt.
Árekstrar Æfingar þínar verða til þess
að þú lendir í átökum og árekstrum við
aðra í kringum þig; fjölskyldu, maka eða vinnu.
Þú byrjar kannski á því að segja litlar lygar og
fela hvað þú hefur verið að æfa mikið.
Skapgerðarbreytingar Æfingar
verða til þess að þú upplifir skap-
gerðarbreytingar og þær verða flótti frá
hversdeginum. Þær verða „kikk“.
Fráhvörf Ef þú missir úr æfingu upp-
lifir þú fráhvörf. Þú verður pirraður, í
slæmu skapi, stressaður eða órólegur.
Bakslag Fíklar fá oft bakslag. Þú
hefur oft reynt að trappa þig niður í
æfingunum en hefur tilhneigingu til að fara
fljótlega að æfa á fullu aftur.
Aukinn skammtur Þú verður að auka
skammtinn. Þú þróar með þér aukið
þol fyrir æfingum og þarft sífellt að auka við
þær, auka hraðann eða kraftinn í þeim til að
fá heilann til að losa vellíðunarhormónin.
Heilsufarsvandamál Þjálfunin fer
að hafa neikvæð áhrif á heilsuna.
Fíknin gerir það að verkum að þú æfir þrátt
fyrir sjúkdóma, skaða og aðrar vísbendingar
um að þú þurfir að draga úr æfingunum.
50 Lífsstíll 24.–26. febrúar 2012 Helgarblað
Þ
vottavélin mín bilaði síðasta
haust. Og þar sem þvotta­
vélar eru yfirleitt ekki gefins
hefur hún enn ekki ver­
ið endurnýjuð. Þar af leiðandi
hef ég síðustu mánuðina þvælst
með þvottinn minn úr miðbæ
Reykjavíkur og út
í Kópavog til
mömmu þar
sem ég hef
fengið afnot
af þvotta­
vél. Eins
og gefur að
skilja er þetta
ekkert sérstak­
lega heppilegt fyrir­
komulag.
Þvottakvöld fara yfirleitt fram
einu sinni í viku – þegar öll fötin
mín eru orðin óhrein. Þá treð ég
þeim í tvo stóra bláa Ikea­poka,
(nei, ég á ekki meira af fötum en
það) ferja út í Kópavog og drösla svo
aftur blautum til Reykjavíkur þar
sem ég hengi þau upp.
É
g var að drífa mig óvenju mik­
ið með fullt fangið af þvotti
út í bíl um daginn. Fyrir utan
þvottinn var ég með tölvuna
á annarri öxlinni og veskið á hinni
ásamt því að vera að tala í símann.
Algjörlega ómeðvituð um um­
hverfið í kring.
Það var ekki fyrr en ég kom
aftur heim síðar um kvöldið með
blautan þvottinn að ég tók eftir lítilli
fatahrúgu á útidyratröppunum. Ég
ýtti við hrúgunni með fætinum og
fylltist viðbjóði þegar ég sjá að þetta
voru nokkrar nærbuxur. Eflaust
óhreinar. „Oj, hvernig geta þrennar
nærbuxur endað á stéttinni fyrir
framan húsið mitt?“
hugsaði ég og
reyndi að leiða
hrúguna hjá
mér á meðan
ég stakk lykl­
inum í skrána.
„Hefur fólk enga
sómakennd?“ bætti
hugurinn hneykslaður við. Ég gjó­
aði augunum eftir húsalengjunni
til að reyna að varpa ljósi á hvaða
ólánsfólki þessi ósómi gæti tilheyrt.
Ég var engu nær.
Þ
að var ekki fyrr en ég var
komin inn að það kviknaði
á perunni og ég áttaði mig á
því hvernig þessar nærbuxur
höfðu endað ferðalag sitt þarna.
Ég opnaði dyrnar skömmustulega
og teygði mig eftir kunnuglegum
nærklæðunum sem legið höfðu á
glámbekk í miðborg Reykjavíkur
í fjóra tíma eða svo. „Hefur fólk
enga sómakennd!?“
Þ
etta var þó ekki í fyrsta skipti
sem nærbuxur í minni eigu
fara í stutt ferðalag. Þegar
þvottavélin var enn í fullu
fjöri hengdi ég óhrædd upp öll
fötin mín í sameiginlegu þvotta­
húsi stigagangsins. Það gekk
yfirleitt nokkuð vel þó ég sakni
reyndar tveggja bola sem ég er
viss um að einhverjir grann­
ar hafi stolið. Einu sinni var þó
bankað hjá mér og fyrir utan stóð
karlkyns nágranni. Klárlega ekki
bolaþjófurinn samt. Hann lyfti
brosandi upp tvennum nærbux­
um og spurði hvort það gæti ekki
verið að ég ætti þær. Hann hafði
sko óvart gripið þær með sér af
snúrunni í flýti og vildi skila þeim
til eigandans. Bara eins og ekk­
ert væri eðlilegra. Svona í stað
þess að fara með þær aftur inn í
þvottahús. Jú, þetta voru mínar.
Svo sannarlega. Kafrjóð í framan
þakkaði ég kærlega fyrir og hef
aldrei hengt nærföt upp í þvotta­
húsinu aftur.
Nærbuxurnar
sem fóru á flakk
Líf mitt
í hnotskurn
Sólrún Lilja
Ragnarsdóttir Þetta eiga 2 ára
börn að kunna
n Hjálpar sérfræðingum að greina greindarskerðingu
„Ef barnið er orðið
tveggja og hálfs
árs og kann enn ekki skil
á orðunum sé ráð að leita
til talmeinafræðinga.
Lágmarksþekking
tveggja ára barns
Orðin 25 í lauslegri þýðingu
Mamma, pabbi, barn, mjólk, djús, halló,
bolti, já, nei, hundur, köttur, nef, auga,
banani, kex, bíll, heitt, takk, bað, skór,
húfa, bók, allt búið, meira og bless.
Foreldrarnir mikilvægir Fræðandi tölvu-
leikir eða teiknimyndir geta ekki leyst foreldra af
hólmi þegar kemur að því að læra tungumálið.
Fylgist náið með börnum Leslie Res-
corla setti saman listann.
Fíkn Heilsusamleg líkamsrækt getur breyst í óholla fíkn.
1
3
4
5
6
72