Frjáls verslun - 01.05.2008, Blaðsíða 138

138 F R J Á L S V E R S L U N • 5 . T B L . 2 0 0 8
r í k u s t u k o n u r n o r e g s
Ef fjórir ríkustu karlar Noregs eru teknir til samanburðar við
konurnar þá eiga þeir John Fredriksen, Stein Erik Hagen, Olav
Thon og Kjell Inge Røkke það sameiginlegt að vera af venjulegu
alþýðufólki komnir. Þeir erfðu ekkert.
Lítur það nógu vel út í jafnréttisríkinu Noregi? Karlarnir
brjótast frá fátækt til frægðar en konurnar erfa auð og völd.
Klisjan virðist óhagganleg.
von um árangur
Ja, nema kynjakvótinn leiði með tíð og tíma til þess að konum
fjölgi í ráðandi stöðum í atvinnulífinu. Enn er það svo að kon-
urnar í kjörnum stjórnum hlutafélaganna hafa ekki náð að fjölga
konum í faglegum stjórnum fyrirtækjanna, sem þessi félög eiga.
Það var eitt helsta markmið kynjakvótans. Fylgismenn kvóta
sögðu: Ef konum í kjörnum stjórnum fjölgar verða fleiri konur
ráðnar í stjórnunarstöður í fyrirtækjunum.
En þarna standa norskar konur ekki sérlega vel að vígi. Enn
sem komið er skipa konur innan við 10 prósent af stöðum deild-
arstjóra og framkvæmdastjóra í fyrirtækjunum. Þetta er mun
lægra hlutfall en er til dæmis á Íslandi.
Í Noregi er talað um ósýnilegt glerloft í fyrirtækjunum. Kon-
urnar komast ekki í gegnum þetta þak en það er enn of snemmt
að segja fyrir um hvort kynjakvótinn verður til þess að glerþakið
brotnar. Kvótinn hefur aðeins verið í gildi í hálft ár svo enn er
von.
verri stjórnir?
Fleiri rök voru notuð fyrir að taka upp kvóta. Faðir kvótans –
Ansgar Gabrielsen – lagði áherslu á að fjölgun kvenna í stjórnum
leiddi til þess að fleiri sjónarmið heyrðust á stjórnarfundum
en bara þessi hefðbundnu karlaviðhorf. Kvótinn átti að leiða
til meiri fjölbreytni. Ansgar var að hugsa um þennan þrönga
karlahóp, sem sat í öllum stjórnum að því er virtist. Hann vildi
brjóta þetta póltíska veldi upp.
Þessi rök eru umdeild. Því er haldið fram að samanlögð
kunnátta stjórnarmanna verði ekkert meiri þótt fjölbreytnin
aukist. Þvert á móti. Ef til vill koma inn í stjórn konur með litla
faglega þekkingu bara vegna þess að þær eru konur.
Fleira er talið til: Eðli málsins samkvæmt sitja stjórnarmenn
í krafti hlutafjár. Þar gildir einu hvort stjórnarmaður á hlutaféð
sjálfur eða hefur verið beðinn að taka sæti í stjórn fyrir einhvern
hluthafa. Hann hefur hlutafé að baki sér en ekki kynjakvóta.
Með þessum rökum er því haldið fram að stjórnirnar breytist
í kjaftaklúbba. Eigendur hlutafjár treysti meira á hina faglegu
stjórn fyrirtækisins en kjörna stjórn hlutafélagsins.
Þrír hópar kvenna
Ansgar Gabrielsen vildi brjóta upp valdaklíku með því að setja
kynjakvóta. Hefur það tekist? Hópur þeirra kvenna sem komið
hefur inn í stjórnir í krafti kynjakvóta er þrískiptur:
Fagleg menntun
Í fyrsta lagi hafa eigendur hlutafjár leitað upp konur með faglega
menntun og beðið þær að taka sæti í stjórn. Þetta var upp-
haflega tilgangurinn með kvótanum.
áberandi í stjórnmálum
Í öðru lagi eru konur sem hafa verið og eru áberandi í stjórn-
málum. Kjell Inge Røkke virðist til dæmis hrifinn af þingkonum
Verkamannaflokksins. Eru þessar konur valdar til að tryggja
pólitísk sambönd?
gamlar skólasystur
Í þriðja lagi eru svo skólasystur eigenda hlutafjárins. Þarna
virðist hugsunin þessi: ó, Guð! ég á eftir að fylla kynjakvótann!
Hvaða konu þekki ég? Hvað með hana Siggu sem var í bekknum
mínum í Versló? Vill einhver finna út hvar Sigga er núna?
í danmörku er vaxandi umræða um að koma
á kynjakvóta og setja markið við 30 prósent
í fyrstu. jafnaðarmenn danskir eru fylgjandi
þessu og nú í vor sagði karen jespersen,
ráðherra jafnréttismála frá venstre, að hún
gæti hugsað sér kvóta.
2005 12,8 %
2006 19,3 %
2007 33,0 %
2008 40,0 %
Hlutfall kvenna í stjórnum almenningshluta-
félaga - kjörnar af eigendum. 40 % kvenna-
kvóti tók gildi 1.1.2008 eftir 4 ára umþóttun