Frjáls verslun - 01.05.2008, Blaðsíða 132

132 F R J Á L S V E R S L U N • 5 . T B L . 2 0 0 8
k y n j a k v ó t a r í n o r e g i
F
rjáls verslun stóð fyrir óformlegri og miðlungsvísindalegri
skoðanakönnun í Ósló. Lítið en vel valið úrtak fólks á
götunni átti að svara einni spurningu: Nefndu mér eina
norska konu sem náð hefur langt í viðskiptum?
Niðurstaða: Jaaa, la oss se! Humm, tsja, jeg husker ikke
noen i øyeblikket.
Síðan - eftir lengri umhugsun - kemur upp nafn Celine Middelfart
en upptalningin stöðvast líka við hana. Enginn man fleiri nöfn.
Celina Middelfart er norsk athafnakona og nokkuð oft í fréttum.
Hún erfði peninga eftir föður sinn og hefur náð góðum árangri í
rekstri eigin snyrtivörufyrirtækis og sem almennur fjárfestir. Og
hún var eiginkona auðmannsins Kjell Inge Røkke. Sennilega ræður
hjónaband þeirra mestu um að hún gleymist ekki.
valkyrjur á valdastóli
En hvað segir þetta okkur um stöðu kvenna í norsku atvinnulífi?
Hvernig passar þetta „humm og tsja“ við þá vitneskju að hvergi í
heiminum eru fleiri konur í stjórnum almenningshlutafélaga en
einmitt í Noregi? Og í stjórnmálum hefur hlutur norskra kvenna og
verið stór lengi. Gro Harlem Brundtland myndaði sína kvennastjórn
árið 1990. Uppfrá því hafa konur setið á nær öðrum hverjum ráð-
herrastól í öllum ríkisstjórnum Noregs.
Engum norskum forsætisráðherra dytti í hug að hafa hlut kvenna
jafnrýran og Geir H. Haarde gerði við skipun sinna ráðherra í ríkis-
stjórn. Það er óhugsandi. Konur á Stórþinginu eru einnig fleiri en
almennt gerist á kjörnum þjóðþingum í heiminum.
Hlutur kvenna í stjórnmálum er stór og í Verkamannaflokknum,
sem hefur verið helsti valdaflokkur Noregs á síðari tímum, er kynja-
kvóti almennt viðhafður. Hlutur kvenna á að vera minnst 40 prósent.
Sama er að segja um Sósíalíska vinstriflokkinn, flokk Kristínar Hal-
vorsen fjármálaráðherra.
Og í kjörnum stjórnum almenningshlutafélaga og opinberra
hlutafélaga skal hvort kyn að jafnaði hafa minnst 40 prósent sætanna
samkvæmt lögum. Þarna er samhengi milli atvinnulífs og stjórn-
mála.
aukagrein í hlutafélagalögum
Nákvæma prósentu er þó ekki hægt að gefa upp í öllum tilvikum –
það fer eftir fjölda sæta í stjórn hlutafélaganna.
En reglan er þessi:
Ef• stjórnarmenn eru tveir eða þrír skulu bæði kyn eiga fulltrúa.
Ef• stjórnarmenn eru fjórir eða fimm skal hvort kyn hafa minnst
tvo fulltrúa.
Ef• stjórnarmenn eru sex til átta skal hvort kyn hafa minnst þrjá
fulltrúa.
Ef• stjórnarmenn eru níu skal hvort kyn hafa fjóra fulltrúa.
Ef• stjórnarmenn eru tíu eða fleiri skal hvort kyn hafa minnst 40
prósent fulltrúa.
Í hálft ár hefur ríkt kynjakvóti við kjör á stjórnarmönnum í almenningshlutafélögum í
Noregi. Konur skulu skipa 40 prósent stjórnarsæta. Verði misbrestur þar á skulu félögin
leyst upp með aðför að lögum. Punktur. Valið stendur á milli kynjakvóta og dauða.
kynjakvótinn er
hugmynd hægrimanns
KyNjAKVóTINN Í STjóRNuM NORSKRA ALMENNINGSHLuTAFéLAGA:
TExTI: gísli kristjánsson • MyNDIR: ýmsir