Són - 01.01.2004, Qupperneq 19

KÁTLEGAR KENNINGAR 19
son.37 Karfi er líklega tökuorð úr ensku og virðist hafa verið notað um
lítilfjörlegar fleytur.38 Stígandi í orðavali gefur sívaxandi gremju
skáldsins til kynna. Í seinni vísuhelmingi er upphrópunin hauga herr
taki hlœgiskip — tröll hafi þetta hlægilega skip! Sighvatur klykkir út með
því að kalla bátinn heims hrút en sú kenning hefur valdið mönnum
nokkrum heilabrotum. Merkingin er ljós; hér er verið að kenna skip
en engin dæmi eru til um kenniorðið heimr í merkingunni ‚haf‘. Finnur
Jónsson leiðrétti heims í húms en Bjarni Aðalbjarnarson kaus að fylgja
vitnisburði handritanna sem hafa öll þennan leshátt, nema AM 61 fol.
þar sem stendur hafs.39 Stofnorðið hrútr er óvanalegt í skipskenningu
enda þykja hrútar ekki sérlega tignarleg dýr og því fremur óheppileg
ef skáldin ætluðu að lýsa glæsilegum skipum á siglingu. Í Skáldskapar-
málum segir:
Hvernig skal kenna skip? Svá at kalla hest eða dýr eða skíð
sækonunga eða sævar eða skipreiða eða veðrs.40
Algengast er að kenna skip til hesta en fjölmörg dýr koma þó við
sögu í skipskenningum, svo sem birnir, hirtir, nautpeningur, svín, úlf-
ar og jafnvel ljón.41 Framandlegustu skepnuna er að finna hjá Þórleifi
Rauðfeldarsyni jarlsskáldi sem kallar skip öldu fíl í lausavísu frá lokum
10. aldar.42 Kenningin heims hrútr kallast á við orðið dreginn í fyrri hluta
vísunnar og vekur skemmtileg hugrenningatengsl. Bátskriflið er eins
og kubbslegur hrútur sem þybbast við að vera dreginn til af blautum,
örgum og úrillum sendimönnum konungs sem þurfa með einhverjum
ráðum að komast yfir ána og halda ferðinni áfram. Sighvatur hefur ef
til vill í æsku hlegið dátt að þrjóskum sauðkindum á Apavatni og
aðfarir þeirra félaga minnt hann á þær.
Hrakfarir ferðalanganna eru rétt að hefjast. Í næsta erindi sjá
áheyrendur þá ganga örþreytta og fótsára um Eiðaskóg:
Vasa fyrst, es rannk rastir
reiðr of skóg frá Eiðum,
menn of veit, at mœttum
meini, tolf ok eina.
37 Skj BI (1912:351).
38 Jesch (2001:135).
39 Skj AI (1912:233); Skj BI (1912:220; ÍF XXVII (1945:135).
40 Edda. Skáldskaparmál 1 (1998:74).
41 Meissner (1921:209 og 218–220).
42 Skj BI (1912:134).