Són - 01.01.2004, Side 102

KRISTJÁN ÁRNASON102
noti skrautyrði í bland, það er að segja hinar frægu samsettu einkunnir
(epiþeta) sem standa jafnt með nöfnum sögupersóna, hluta sem náttúru-
fyrirbrigða. Þær á lausamálsþýðandi hægara um vik með að smíða, þar
sem hann þarf ekki að hugsa um braginn, og verður þar samanburður
við Sveinbjörn Egilsson og hin bráðsnjöllu skrautyrði hans heldur
óhagstæður fyrir Grím. Hjá Sveinbirni er til dæmis kappinn Hektor
„hjálmkvikur“ en hjá Grími „stálhúfuprúður“ eða „málmleifturhjálm-
aður“, „síðmöttlaðar“ Trójudætur „dragkyrtlaðar“ og Alkímos „af-
sprengur Aresar“ verður „Hárs ela framur“ hjá Grími. Þetta er allt
saman rismikið, fornlegt og grímskt en ekki að sama skapi þjált eða
einfalt. Sama má segja um hendingar Gríms sem eru að vísu misjafnar
en sumar ærið stirðbusalegar og orðfærið of annarlegt til að orka
trúverðuglega, svo sem þessi orð hinnar áhyggjufullu móður, Andró-
mökku, við mann sinn, Hektor:15
kennirðu í böðfúsu brjósti ei um burinn þinn unga, nje mig, sem
hæll verð en arma’ innanskamms, er þig Akkear lagt hafa’ að velli.
Hér er sem hrynjandi og stuðlar, í stað þess að hefja orðin á flug,
verði frekar til trafala eða allt að því að fótakefli auk þess sem orð-
færið er langsótt. Öllu betur tekst honum til í svari Hektors hins
hjálmkvika eða stálhúfuprúða til hinnar sömu síðmöttluðu eða drag-
kyrtluðu Andrómökku, konu sinnar, þar sem hann talar tæpitungu-
laust um verkaskiptingu karla og kvenna í fleygum orðum sem ná
dável að njóta sín hjá Grími og kannski töluð út úr hans hjarta — og
má af þessum dæmum sjá hve honum eru mislagðar hendur:16
„[...] far þú til húsa og haf þar um hönd ena kvenlegu sýslu,
spuna vinnu og vef og verkin skipaðu þernum!
Mitt er og hermanna hitt, öll hjörþings störfin að annast“. —
Báðir kaflarnir, sem Grímur velur, teljast til hinna dramatísku í
„Ilíonskviðu“ þar sem um leikrænt samtal er að ræða. Í slíkum köfl-
um gildir það sem Aristóteles nefnir sem hæfileika leikskáldsins einn-
ig um þýðandann, en það er að kunna að setja sig í annarra spor og
geta fundið til á sama hátt og persónan sem mælir og þannig talað
fyrir hennar munn.17 En sá sveigjanleiki sem til slíks þarf er ekki endi-
15 Grímur Thomsen (1934 II:246).
16 Grímur Thomsen (1934 II:250).
17 Aristóteles (1976:73).