Són - 01.01.2004, Qupperneq 108

KRISTJÁN ÁRNASON108
Þrátt fyrir þessa vankanta — sumpart kannski vegna þeirra — verður
ekki annað sagt en að Grímur, með sínu mergjaða orðfæri og
þróttmikla brag, nái best allra þýðenda að miðla þeirri ástarglóð sem
Sapfó er frægust fyrir — og er þá mikið fengið.
Þetta kemur og fram í öðrum kvæðum grískra góðskálda þar sem
hann beitir ýmsum aðferðum og mikilli fjölbreytni í háttavali. Í „Upp,
upp hugur“ eftir Arkílokkos fylgir hann hinu trokkíska tetrametri
(danslagi) frumtextans nokkuð vel framan af, þótt hann brjóti hann
upp í styttri línur og haldi ekki bragnum til enda og prjóni í ofanálag
heilt erindi frá eigin brjósti aftan við líkt og hann gerði að sögn í
ljóðinu „Táp og fjör“. Í öðrum kvæðum eftir ýmsa höfunda breytir
hann um hátt eftir þörfum og hugblæ hvers kvæðis um sig, og þannig
nær hann jafnt með hægri hrynjandi náttúrukenndinni í frægu
kórljóði Alkmans sem er undanfari „Næturljóðs vegfarans“ eftir
Goethe, og með öllu hraðara hljóðfalli léttleikanum og glettninni í
ástarljóðum eignuðum Anakreoni, svo dæmi séu nefnd.
Meðal lýrískra kvæða hafa sveitasælukvæðin frá síðfornöld nokkra
sérstöðu, en þau virðast hafa fengið talsverðan hljómgrunn og freistað
þýðenda, eins og sjá má á því að höfuðpaur þeirra, Þeokrítos frá
Alexandríu, var fyrsta gríska ljóðskáldið sem þýtt var eftir á íslensku
svo vitað sé. Þar var að verki Benedikt Gröndal eldri en tengdasonur
hans, Sveinbjörn Egilsson, gerði Moskosi og Bíoni einnig góð skil og
hefur þessi skáldskapur orðið íslenskum ættjarðarskáldum fyrirmynd
og uppspretta er þau vegsömuðu landkosti síns gamla Fróns og unað
sveitalífs. Grímur fetar í fótspor Sveinbjarnar með þróttmiklum og
frjálslegum þýðingum rímuðum á kvæðum þeirra Moskosar og Bíons,
en hæst ber þó líklega þýðingu síðsumarshjarðljóðsins eftir Þeokrítos
þar sem hexametri frumtextans er í gerð Gríms snúið upp í jambískt
tetrametur órímað, líkt og hann gerir einnig í þýðingu á hómerskum
hymna um hambrigði Díonýsosar. En þar skilur milli höfundar og
þýðanda að Alexandríumaðurinn gerir sig ánægðan með að neyta
ávaxta jarðarinnar og er alsæll meðan hann hlýðir á suð bíflugna og tíst
skortítna þar sem hann liggur endilangur í ljúfu rjóðri, en þýðandinn
þarf meira til og dregur fram í lokin vasapela að íslenskum sið og
kórónar með því samruna manns og náttúru:26
Úr flöskunni var þá tekinn tappinn,
teigaður sopi’ af gömlu víni.
26 Grímur Thomsen (1934 II: 137).