Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Side 22

22
Amalía Björnsdóttir, Baldur Kristjánsson og Börkur Hansen
liggja til grundvallar þessari niðurstöðu
byggjast jafnan á leit að þáttum í starfsemi
skóla sem hafa áhrif á námsárangur, m.a.
forystu og stjórnun skólastjóra.
Witziers, Bosker og Krüger (2003) segja
að rannsóknir á þessu sviði dragi sumar
upp mynd af sterkum áhrifum stjórnenda
en aðrar veikum eða engum. Þeir telja
að vandinn sem við sé að etja felist m.a.
í því að stjórnun og forysta séu ekki eins
skilgreind hjá öllum rannsakendum. Þeir
telja enn fremur að mikill skortur sé á
rannsóknum á óbeinum áhrifum, svo sem
áhrifum skólastjóra á skólamenningu,
áhrifum hennar á kennslu, og áhrifum
kennslu á námsárangur. Creemers og Ky-
riakides (2008) taka undir þessi sjónarmið
og benda á mikilvægi þess að þróa heild-
stæðari aðferðir við mat á áhrifum þátta í
skólastarfi á nám og árangur nemenda.
Skólamenning og gildismat
Í umfjöllun fræðimanna um skóla beina
margir kastljósinu að mikilvægi þess að
skólinn lagi sig að breyttum aðstæðum
í samfélaginu (Fullan, 2001). Maehr og
Midgley (1996) eru sömu skoðunar, en þau
hafa rannsakað náms áhuga um árabil. Þau
telja að aldrei hafi verið jafnmikil þörf á að
þróa skóla og nú á tímum. Þau draga upp
mynd af því hvernig það samfélag sem við
nú búum í hefur breyst og hvernig afrakst-
ur í skólastarfi breytist með ári hverju. Þau
telja í þessu sambandi upp atriði eins og
lækkandi einkunnir, aukið brottfall nem-
enda, aukið ofbeldi o.s.frv. Að þeirra mati
á skólinn í verulegum vanda við að sinna
hlutverki sínu. Þessi skoðun er sambæri-
leg þeim áherslum sem skólafræðingar
eins og Berliner og Biddle (1996) og Har-
greaves og Fink (2006) leggja á skólastarf.
Að mati Maehr og Midgley (1996) eru
algeng viðbrögð við þessum aðstæðum að
skilgreina námsmarkmið nákvæmar og
fylgja því eftir með prófum á því hvernig
nemendum gengur að uppfylla sett mark-
mið. Segja þau þá aðferð byggjast á þeirri
forsendu að hnitmiðuð markmið leiði til
bættra kennsluhátta. Gallinn við þessa leið
sé aftur á móti sá að ekki sé sjálfgefið að
hún verði til þess að auka áhuga nemenda
á námi sem þau telja lykilatriði þess að
bæta árangur í skólastarfi.
Önnur algeng viðbrögð, að þeirra mati,
við þessum vanda eru að reyna að bæta
kennaramenntun og vanda betur ráðn-
ingar í kennslustörf. Þau segja að auðvitað
megi alltaf gera betur á þessu sviði sem
öðrum. Reynsla þeirra bendi aftur á móti
alls ekki til þess að slök menntun kennara
sé helsta ljónið á veginum. Þau benda einn-
ig á að þau skilaboð sem felist í umræðu
af þessu tagi séu ekki uppörvandi fyrir
kennara. Þau telja kröfur um uppstokkun
á kennaramenntun vera óraunsæja leið til
að breyta skólastarfi; ráðast verði á vand-
ann strax. Það taki kynslóðir að ná fram
áhrifum af breyttri kennaramenntun, þ.e.
ef vel tekst til.
Maehr og Midgley (1996) tilgreina í
þessu sambandi margs konar aðrar viðeig-
andi ráðstafanir, svo sem að endurskipu-
leggja stjórnun í skólum og færa ákvarð-
anir nær vettvangi; að bæta vinnuskilyrði
kennara; að breyta námskrám og bæta
námsefni; að bjóða upp á valkosti í skóla-
starfi með samkeppni, t.d. með einkaskól-
um (e. private schools) eða samningsskól-