Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Síða 39

39
Samfélag jafningja: Uppbygging lærdómssamfélags í leikskóla
Umbætur í menntakerfi eru ofarlega á
stefnuskrá stjórnvalda í flestum vest-
rænum samfélögum. Leiðirnar eru hins
vegar umdeildar og mörgum finnst hægt
ganga. Fullan (2007) telur skýringanna
ekki síst að leita í því að þróunarstarf
beinist ekki nægilega markvisst að því
sem máli skiptir í skólastarfi, þ.e. hæfni
kennara og gæðum kennslu samfara námi
og menntun nemenda. Með tilvísun til
dæma um árangursríkt og árangurslítið
þróunarstarf færir Fullan rök fyrir því að
í öllum þróunarverkefnum sem eiga að
bæta aðstæður og árangur nemenda þurfi
að skapa markvissa orðræðu um framan-
greinda þætti og styðja skóla við að efla
færni kennara og endurskapa starfshætti
og menningu skóla. Þetta er hins vegar
ekki einfalt en margir menntunarfræðing-
ar telja hugmyndina um skólann sem „lær-
dómssamfélag“ (e. learning organization)
eða faglegt námssamfélag (e. professional
learning community) áhrifaríkustu leiðina
til þess (DuFour, DuFour og Eaker, 2009;
Stoll, Bolam, McMahon, Wallace og Tho-
mas, 2006).
Hugmyndin um lærdómssamfélag
byggist meðal annars á vaxandi fjölda
rann sóknarniðurstaðna sem benda til þess
að árangur skólastarfs standi og falli með
hæfni kennara (Barber og Mourshed, 2007;
Hayes, Mills, Christie og Lingard, 2006;
Kyriakides, Creemers og Antoniou, 2008)
og um leið viðleitni þeirra til að læra stöð-
ugt af starfinu og leita leiða til að gera bet-
ur með því að ígrunda og rannsaka eigin
starfshætti. Til þess verða þeir að tilheyra
samfélagi sem lærir, þar sem samskipti,
samábyrgð og sameiginleg sýn á nemand-
ann, möguleika hans og velferð eru í fyrir-
rúmi (Stoll o.fl., 2006). Senge (1990/2006)
segir að þeir sem starfa í slíkri stofnun séu
meðvitaðir og vakandi, bæði fyrir sjálfum
sér og öðrum. Þeir skynji sig sem hluta af
stærri heild og átti sig á því að allt sem þeir
gera hefur áhrif á heildina. Þeir hætti að
einblína á að vandamálin séu öðrum að
kenna en leiti þess í stað lausna í samstarfi
við starfsfélaga. Þannig býr lærdómssam-
félagið yfir hæfni til að byggja upp og við-
halda þekkingu fagmannanna sem þar
starfa með það fyrir augum að stuðla að
árangri nemenda (DuFour o.fl., 2009; Stoll,
o.fl., 2006).
Lærdómssamfélag Reggio Emilia
Það sem einkennir starfsaðferðir sem
kenndar eru við Reggio Emilia er fyrst
og fremst sýnin á barnið, möguleika þess
og getu ásamt áherslu á umhyggju og
virðingu fyrir öðrum. Aðferðin hefur
verið í þróun frá árinu 1945 og er kennd
við samnefnda borg á Norður-Ítalíu. Þeir
sem vinna eftir aðferðinni líta frekar á
hana sem viðhorf til leikskólanáms en
fastmótaða uppeldisstefnu (Guðrún Alda
Harðardóttir, 2001). Þess vegna eru skólar
sem starfa í anda Reggio Emilia ólíkir enda
þótt þeir eigi ákveðin grundvallarviðhorf
og aðferðir sameiginlegar.
Í starfsaðferðum Reggio Emilia er litið
á hið hæfa barn sem býr yfir rannsóknar-
löngun og forvitni um lífið sem einn af
hornsteinum stefnunnar. Einnig er mikil
áhersla lögð á lýðræðisleg vinnubrögð,
samvinnu og samræður (Rinaldi, 2006).
Loriz Malaguzzi, frumkvöðull starfsins í
Reggio Emilia, varaði þó við því að vinnu-