Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Page 82

82
Þuríður Ósk Sigurjónsdóttir og Sif Einarsdóttir
það einnig til flestra sviða samfélagsins.
Birtingarmynd kynjakerfisins kemur fram
í menntakerfinu eins og á öðrum sviðum
samfélagsins. Til að mynda eru vísbend-
ingar um að afrakstur menntunar sé ekki
sá sami fyrir konur og karla og að hún
skili konum ekki sambærilegri stöðu eða
kjörum á vinnumarkaði og körlum (And-
ersen og Hysock, 2009; Þorgerður Einars-
dóttir og Berglind Rós Magnúsdóttir, 2005)
né heldur sambærilegum akademískum
frama og körlum (Andersen og Hysock,
2009; Schiebinger, 1999; Þorgerður Einars-
dóttir og Berglind Rós Magnúsdóttir, 2005;
Þorgerður Þorvaldsdóttir, 2002).
Ef litið er á íslenskt samfélag koma áhrif
kynjakerfisins fram í því að staða kvenna
er lakari en staða karla á vinnumarkaðn-
um. Launamunur kynjanna er töluverður,
menntun kvenna skilar þeim minni starfs-
frama og lægri launum en körlum og
konur eru sjaldnar í stjórnunarstöðum
en karlar (Forsætisráðuneytið, 2004).
Verkaskipting kynjanna inni á heimilum
er einnig til staðar og birtist í því að kon-
ur vinna meira inni á heimilum en karlar
(Forsætisráðuneytið, 2004; Þóra Kristín
Þórsdóttir og Kolbeinn Stefánsson, 2010).
Það má því segja að kynbundin félags-
mótun sem fram fer í ríkjandi kynjakerfi
hafi áhrif á stöðu, upplifanir og skynj-
anir kvenna og karla og því er nauðsyn-
legt að skoða kynbundið námsval og
kynjaða menningu námsgreina í því ljósi.
Kynbundið námsval
Mikið hefur verið fjallað um það hversu
fáar konur sækja í greinar eins og raun-
vísindi, verkfræði og tæknigreinar síðan
um 1970. Fyrstu rannsóknir á þessu sviði
sneru að því hvernig félagsmótunarferlið
hefur haft áhrif á náms- og starfsval
kvenna. Staðalmyndir greinanna hafi ekki
passað við stúlkur og því hafi þær ekki
talið það vænlegan kost að leggja þær fyrir
sig. Þá hafi ekki verið nógur stuðningur
frá kennurum, náms- og starfsráðgjöfum,
fjölskyldu og vinum við stúlkur til að
sækja í þetta nám vegna þessara staðal-
mynda. Skortur á kvenkyns fyrirmyndum
hafi einnig áhrif á það hvort stúlkur velji
að stunda nám á þessu sviði (Andersen-
Rowland, 2000; Cohoon, 2006; Goodman,
2002; Henwood, 2000; Wentling og Tho-
mas, 2007).
Samkvæmt Perrone (2009) er samfélags-
legum hugmyndum um kynhlutverk ögr-
að þegar karlar og konur taka ákvarðanir
um náms- og starfsval sem ganga gegn
hefðbundnum hlutverkum eða staðal-
myndum. Einstaklingar sem fara í óhefð-
bundin hlutverk verða oft fyrir mismunun
og hindranir verða á vegi þeirra á náms- og
starfsferli. Betz (2005) telur að flokka megi
þessar hindranir í þrjá flokka. 1.Samfélags-
legar hindranir vísa meðal annars í kynhlut-
verk og staðalmyndir starfa og það hvernig
skólakerfið ýtir undir kynbundna félags-
mótun. 2. Félagsmótandi hindranir geta til
dæmis vísað í togstreitu milli starfsferils
og fjölskyldu. 3. Hugarfarslegar hindranir
geta tengst sjálfsmati, mat kvenna á eigin
færni á hefðbundnum karlasviðum er til að
mynda oft lægra en hjá körlum. Betz fjallar
einnig um ýmsa hvata sem geta ýtt undir
að konur eigi ánægjulegan, árangursríkan
og jafnvel óhefðbundinn starfsferil, eins