Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Page 128

128
Rúnar Sigþórsson
framkvæmda í kennslustofunni og áunnin
námskrá svarar til námsreynslu nemenda
og þess sem þeir uppskera í námsgreinum,
tilfinningalegum og félagslegum þroska
og forsendum til frekara náms. Fjórði
meginþáttur líkansins er kennarar sem
milliliður milli áformuðu og virku nám-
skrárinnar enda byggist síðarnefndi nám-
skrárþátturinn á ákvörðunum þeirra og
athöfnum.
Áformuð námskrá – Aðalnámskrá grunnskóla
í íslensku
Í Aðalnámskrá grunnskóla 1999 er lögð
áhersla á mikilvægi góðrar íslenskukunn-
áttu sem undirstöðu náms og þekkingar,
persónulegrar tjáningar og samskipta.
Staða íslensku sem kjarnagreinar í grunn-
skóla er ítrekuð og henni lýst sem einum
af hornsteinum grunnskólanáms. Ítrekað
er að kunnátta í móðurmálinu sé einnig
undirstaða árangurs í öðrum námsgrein-
um og lögð rík áhersla á að nemendur
læri að nota móðurmálið á fjölbreyttan
og skapandi hátt við lausn skólaverkefna
(Menntamálaráðuneytið, 1999b).
Í námskránni er markmiðum íslensku-
náms skipt í sex meginþætti: Lestur, talað
mál og framsögn, hlustun og áhorf, ritun,
bókmenntir og málfræði. Þrátt fyrir þessa
skiptingu námskrárinnar er lögð áhersla á
mikilvægi þess að þættirnir eigi að „styðja
hver annan, tengjast og skarast og fléttast
saman í eina heild“ (sama rit, bls. 9). Und-
irstrikað er að „hugtakakerfi bókmennta-
fræði og málfræði verði ekki meginvið-
fangsefni í sjálfu sér heldur verði hugtökin
kynnt, kennd og notuð í tengslum við um-
fjöllun um talað mál og ritað, til stuðnings
og skilningsauka“ (sama rit, bls. 9).
Í námskránni er varað við því að náms-
mat taki eingöngu til þekkingarmarkmiða
námsins og ítrekað að það þurfi að taka til
allra markmiða þess, þar á meðal færni-
og skilningsmarkmiða. Loks er ítrekað
að námsmat sé leiðbeinandi og hvetjandi
fyrir nemendur, greinandi fyrir kennara
og upplýsandi fyrir foreldra.
Í núgildandi Aðalnámskrá grunnskóla í
íslensku hafa flokkar markmiðanna verið
sameinaðir í fjóra: Talað mál og hlustun,
lestur og bókmenntir, ritun og málfræði
(Menntamálaráðuneytið, 2007) en um-
fjöllun námskránna tveggja um mikilvægi
íslenskunnar sem námsgreinar og um
samfléttun efnisþátta hennar í eina heild
er hliðstæð.
Kennarar
Í líkaninu er gengið út frá því að áformaða
námskráin hafi ekki bein og milliliðalaus
áhrif á starfið í kennslustofunni heldur sé
það háð ýmsum skilyrðum innan skóla
sem hún hefur litla stjórn á (McLaughlin,
1989; Darling-Hammond, 2004). Í líkaninu
er það skýrt með fjórum þáttum sem hafa
áhrif á ákvarðanir og kennslutilhögun
kennara. Þessir þættir eru:
n Kennsluhugmyndir kennara: Hugmyndir
þeirra um sjálfa sig sem kennara, eðli
kennslu og náms, tilgang skólastarfs og
árangur þess (Brown, 2004).
n Þekking og hæfni kennara: Þekking þeirra
á nemendum, námi þeirra og þroska;
þekking á inntaki og námskrá náms-
greina ásamt þekkingu og færni á sviði
kennslufræði (Bransford, Darling-Ham-
mond og LePage, 2005).