Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2011, Síða 152

152
Hreinn Pálsson
ana eins og vert væri. Þegar litið er yfir
greinasafnið vekur það athygli til hversu
fárra verka Deweys er vísað. Hugsun og
menntun og Reynsla og menntun eru efst á
blaði en þar fyrir utan sýnist mér einungis
vísað til 12 greina eða bóka. Frágangur og
málfar eru yfirleitt hnökralaus. Þó stingur
það í augun að Jóhanna Einarsdóttir, annar
ritstjóra bókarinnar, skuli ekki í öllum til-
vikum geta upphaflegs birtingarárs þegar
hún vitnar til verka Deweys.
Bókinni lýkur með fjórum greinum eftir
Dewey frá því hann er 38, 40, 65 og 68 ára.
Fyrsta greinin nefnist „Sannfæring mín
um menntun“, næsta „Skólinn og félags-
legar framfarir“ þá „Þörfin fyrir heimspeki
menntunar“ og loks „Manneskjan er ein
heild“. Þýðing Gunnars Ragnarssonar á
greinunum fjórum er hnökralaus og það
ber enn að þakka honum og mörg okkar
hljóta að dást að þýðingarverki hans, en
þegar hefur komið fram að Dewey þykir
yfirleitt hvorki skýr né auðskilinn. Guð-
mundur Heiðar segir til dæmis: „Það ligg-
ur einhvern veginn í stíl Deweys að hann
er ekki aðgengilegur höfundur en hann
segir yfirleitt mikilvæga hluti og stundum
frumlega“ (bls. 108).
Að lokum kemur hér, nánast af handa-
hófi, tilvitnun í grein Deweys „Skólinn og
félagslegar framfarir“: „Það blasir við að
samfélagslíf okkar hefur tekið gagngerri
og róttækri breytingu. Eigi menntun okkar
að hafa einhverja merkingu fyrir lífið verð-
ur hún að taka jafn algerri umbreytingu….
Þegar skólinn gefur hverju barni aðild að
svona litlu samfélagi og þjálfar það til þátt-
töku í því, gegnsýrir það með anda þjón-
ustu og sér því fyrir tækjum áhrifaríkrar
sjálfstjórnar, þá höfum við mestu og bestu
tryggingu fyrir stærra samfélagi sem er
okkur samboðið, þar sem yndisleiki og
eindrægni ríkja“ (bls. 195).
Dewey hefur gjarnan verið lýst sem hóf-
sömum, víðsýnum og framfarasinnuðum
skólamanni. Ekki vil ég mótmæla þeirri
lýsingu en ég held þó að mörg okkar átti
sig hvorki á því hversu róttækur Dewey
var á sinni tíð í skoðunum sínum og af-
stöðu til skóla- og heimsmála né hversu
langt við eigum í land með að vinna úr
hugmyndum hans og láta þær rætast1.
Heimildaskrá
Hreinn Pálsson (1986). Heimspeki með börnum.
Reykjavík: Rannsóknarstofnun uppeldis-
mála.
Jóhanna Einarsdóttir og Ólafur Páll Jónsson
(ritstjórar) (2010). John Dewey í hugsun og
verki. Menntun, reynsla og lýðræði. Reykja-
vík: Háskólaútgáfan.
Lipman, M. (1981). Thinking in Education.
Cambridge: Cambridge University Press.
1 Sé leitarstrengurinn „Chomsky on Dewey“ sleg-
inn inn á vefsvæði YouTube á Internetinu kemur
upp stutt myndband frá 1983 þar sem Chomsky
bendir á róttækni Deweys og að framtíðarsýn
hans í skólamálum hafi ekki ræst.