Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2010, Qupperneq 158

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2010, Qupperneq 158
158 og ekki heldur í huga höfundarins, enda getur huglægni hans, sem hann kemst ekki út fyrir, ekki skýrt umskiptin frá huglægni til hlutlægni. Þess vegna er framkoma listaverks nýr atburður, sem ekki er hægt að útskýra með því sem á undan er gefið. og þar sem þessi sköpun undir handleiðslu byrjar frá grunni, á hún sér stað vegna frelsis lesandans, hins sannasta frelsis hans. Þannig skírskotar rithöfundurinn til frelsis lesandans til þess að það hjálpi til við að skapa verkið. Það má sjálfsagt segja að öll verkfæri höfði til frelsis okkar, þar sem þau séu tæki mögulegrar athafnar, og að listaverkið sé því ekki sér á báti. og það er að sönnu rétt að verkfærið er storknuð drög að aðgerð. En það kemst ekki af stigi hins skilorðsbundna skylduboðs. Ég get notað hamar til að negla saman kassa eða berja á nágranna mínum. Að því leyti sem ég skoða hamarinn í sjálfum sér, höfðar hann ekki til frelsis míns, lætur mig ekki horfast í augu við það. Öllu held- ur miðar hann að því að þjóna því með því að fastsetja ákveðna röð hefð- bundinna aðferða í stað frjálsrar uppfinningar. En bókin þjónar ekki frelsi mínu. Hún krefst þess. Það er nefnilega ekki hægt að beina máli sínu til frelsisins sem slíks með því að þvinga, hrífa eða biðja. Það er aðeins ein leið til að ná því: fyrst með því að viðurkenna það, þá að bera traust til þess, og að lokum að krefjast athafnar af því, athafnar í þess eigin nafni, þ.e. í nafni þess trausts sem maður ber til þess. Bókin er því ekki leið að einhverju markmiði, eins og verkfærið. Hún býðst til þess að vera mark- mið fyrir frelsi lesandans. og orðatiltæki Kants, „markvísi án markmiðs“, virðist mér satt að segja óviðeigandi til að tákna listaverkið. Það felur í raun og veru í sér að hinn fagurfræðilegi hlutur birti aðeins sýndartilgang og takmarkist við að kalla fram frjálsan og skipulegan leik ímyndunarafls- ins. Með því gleymist að ímyndunarafl skoðandans gegnir ekki aðeins leiðbeiningarhlutverki, heldur er það einnig skapandi. Það leikur sér ekki, það er til þess kallað að endurskapa hinn fagurfræðilega hlut handan við þá drætti sem listamaðurinn lét eftir sig. Ímyndunaraflið getur ekki leikið sér að sjálfu sér fremur en önnur starfsemi hugans, það beinist alltaf að öðru en sjálfu sér, er alltaf að sinna einhverju verki. Það væri markvísi án mark- miðs ef einhver hlutur hefði þá skipan til að bera að við héldum hann hafa tilgang, þrátt fyrir að við gætum ekki fundið honum neinn. Með því að skilgreina hið fagra á þennan hátt – og þetta er markmið Kants – er hægt að líkja fegurð listarinnar við náttúrulega fegurð. Úr því að blóm, svo dæmi sé tekið, samsvarar sér svo vel, er svo samræmt í lit og hefur svo reglulegar útlínur, er undireins freistandi að leita tilgangsskýringar á öll- Jean-Paul saRtRe
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182
Qupperneq 183
Qupperneq 184
Qupperneq 185
Qupperneq 186
Qupperneq 187
Qupperneq 188
Qupperneq 189
Qupperneq 190
Qupperneq 191
Qupperneq 192
Qupperneq 193
Qupperneq 194
Qupperneq 195
Qupperneq 196
Qupperneq 197
Qupperneq 198
Qupperneq 199
Qupperneq 200
Qupperneq 201
Qupperneq 202
Qupperneq 203
Qupperneq 204
Qupperneq 205
Qupperneq 206
Qupperneq 207
Qupperneq 208
Qupperneq 209
Qupperneq 210
Qupperneq 211
Qupperneq 212
Qupperneq 213
Qupperneq 214
Qupperneq 215
Qupperneq 216
Qupperneq 217
Qupperneq 218
Qupperneq 219

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.