Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2013, Blaðsíða 18

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2013, Blaðsíða 18
18 félaginu, einkum þegar það tók að safna og raða saman menningarbrotum í rústunum að lokinni matröð síðari heimsstyrjaldar, svo vísað sé til þess sem T.S. Eliot segir um eigið ljóðverk í lok Eyðilandsins.20 Einstakir mód- ernistar, höfundar eins og Joyce, Eliot, Woolf, Kafka, Proust og Beckett, hafa nú um áratugaskeið fengið athygli sem staðfestir að fræðimenn finna í verkum þeirra – í formrænni tjáningu og óvenjulegri tengingu vitundarlífs og veruleika – viðbrögð við nútímanum sem kalla á sérstaka ígrundun og túlkun.21 Sjálfur gengst ég við því að skynja þetta aðdráttarafl í mód- ernismanum, þótt ég geri mér grein fyrir að þessi ígrundun og túlkun leiði lesendur í ýmsar og ólíkar áttir; „skilaboðin“ eru stundum óræð. Þess vegna les ég líka tímanna tákn í viðbrögðum Auerbachs og í sjálfri ákvörð- un hans að taka slík verk sérstaklega fyrir í lokakafla Mimesis, fremur en að beina athyglinni að nýlegum verkum sem vinna á samfelldari hátt úr eldri raunsæishefð og voru honum líklega geðfelldari. Form og róttækni Í þessu raunsæi á ystu nöf, eða jafnvel í upplausn hinnar raunsæislegu eft- irlíkingar, greinir Auerbach róttæk viðbrögð við nútímanum en jafnframt nýjar tilraunir til að miðla skynjun. Þarna bendir hann á kvikuna í listsköp- un margra módernista. Sumir framúrstefnumenn lýstu sig með öllu frá- hverfa hefðum, og þeir sem sóttu sér viðfangsefni til menningararf leifðar vildu birta hana nýja og endurskapaða, eins og Pound undirstrikaði með slagorði sínu: „Make It New“. Í grein um Þorvald Skúlason listmálara árið 1942 skrifaði Steinn Steinarr að nútímalistin yrði að fela í sér „það mark- mið að víkka það svið, sem takmarkaðist af listrænni þekkingu og listrænni getu höfunda sinna“.22 Þessi áhersla á útvíkkun og þekkingarsókn hinnar listrænu tjáningar má teljast eitt af megineinkennum módernismans, jafn- vel þótt það birtist stundum í róttæku rofi eða sundurliðun hefðbundinna 20 T.S. Eliot, The Waste Land. Eyðilandið [tvímála útgáfa ljóðsins], þýðandi og ritstj. Sverrir Hólmarsson, Reykjavík: Iðunn, 1990, bls. 36–37. „These fragments I have shored against my ruins“ skrifar Eliot (bls. 36), sem Sverrir þýðir: „Brot þessi hef ég borið að rústum mínum“ (bls. 37). Með rústunum vísar Eliot m.a. til stöðu menningar og mennsku að lokinni fyrri heimsstyrjöld. 21 Hér skiptir einnig máli að það felst ákveðið segulmagn í mikilli fræðilegri umfjöll- un. Hún kallar á viðbrögð og meiri umræðu, sbr. það sem segir um fuglaskoðun og fuglaskoðendur fyrr í þessari grein. 22 Steinn Steinarr, „Þorvaldur Skúlason málari“, Helgafell 4–6/1942, bls. 202–203. Tilvitnun fengin úr handriti að bók sem Þröstur Helgason vinnur að um tímaritið Birting og staðfræði íslensks módernisma. ÁstRÁðuR EystEinsson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196
Blaðsíða 197
Blaðsíða 198
Blaðsíða 199
Blaðsíða 200
Blaðsíða 201
Blaðsíða 202
Blaðsíða 203
Blaðsíða 204
Blaðsíða 205
Blaðsíða 206
Blaðsíða 207
Blaðsíða 208
Blaðsíða 209
Blaðsíða 210
Blaðsíða 211
Blaðsíða 212
Blaðsíða 213
Blaðsíða 214
Blaðsíða 215
Blaðsíða 216
Blaðsíða 217
Blaðsíða 218
Blaðsíða 219
Blaðsíða 220
Blaðsíða 221
Blaðsíða 222
Blaðsíða 223
Blaðsíða 224
Blaðsíða 225
Blaðsíða 226
Blaðsíða 227
Blaðsíða 228
Blaðsíða 229
Blaðsíða 230
Blaðsíða 231
Blaðsíða 232
Blaðsíða 233
Blaðsíða 234
Blaðsíða 235
Blaðsíða 236

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.