Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 19

vaxta í kjölfar vaxtalækkana Seðlabankans. Frá
mánaðarmótum júlí og ágúst til loka október
hækkaði þingvísitala aðallista í Kauphöll Íslands um
3-4%.
Afkoma ríkissjóðs janúar til september var verri en
fyrir ári og verður líklega lakari á árinu öllu
Afkoma ríkissjóðs á fyrstu níu mánuðum ársins var
mun verri en á sama tíma í fyrra. Innheimtar tekjur
voru 6,2% hærri, en einungis 3,7% hærri ef horft er
fram hjá tekjum af sölu 20% hlutar í Landsbanka
Íslands hf í sumar. Útgjöld hækkuðu aftur á móti um
11,6% á sama tíma og um 12% ef vöxtum er sleppt,
en vaxtagreiðslur koma gjarnan í stórum skömmtum
við innlausn spariskírteina. Greidd gjöld umfram
tekjuinnheimtu voru um 7 ma.kr. til septemberloka í
fyrra, en eru nú ríflega 16 ma.kr. og nær 20 ma.kr. ef
ekki hefði komið inn hagnaður af sölu á hlutabréfum
Landsbanka Íslands hf. í sumar. Ríkissjóður hefur
hins vegar notið mun meiri inngreiðslna af veittum
lánum og eignasölu á þessu ári en í fyrra, þannig að
minna munar á hreinni lánsfjárþörf.
Miðað við þróun tekna og gjalda innan ársins
2002 virðist afkoman tæpast geta orðið jafn góð og í
fyrra. Vöxtur útgjalda milli ára í greiðslutölunum
virðist nokkuð mikill og ólíklegt að nægar viðbótar-
tekjur innheimtist umfram fjárlög til að vega þar á
móti. Einkum á þetta við um tekjuskatt einstaklinga.
Samkvæmt fjárlögum og fjáraukalagafrumvarpi átti
innheimta tekjuskatts að aukast um 17% milli ára, en
það sem af er ári er hækkunin tæp 10%. Útgjöld heil-
brigðisráðuneytisins virðast einnig stefna verulega
fram úr áætlunum.
Áætlanir um hækkun tekjuskatts á næsta ári
virðast í bjartsýnni kantinum en aðrar skatttekjur
hækka nokkuð í samræmi við hækkun skattstofna
samkvæmt þjóðhagsspám. Veilur á þessu ári gætu
því auðveldlega boðað veikari stöðu ríkisfjármálanna
á því næsta. Skattalækkanir og ný útgjaldatilefni
(fæðingarorlof, barnabætur og í heilbrigðiskerfi) hafa
á undanförnum misserum saxað verulega á þá styrk-
ingu sem varð á ríkisfjármálunum á síðasta áratug.
Samkvæmt frumvarpi til fjáraukalaga fyrir 2002
fara tekjur rúm 2% fram úr fjárlögum og útgjöld tæp
3%, en afkoma verður svipuð og stefnt var að, eða
um 17 ma.kr. Þessi tekjuafkoma er aðeins lægri en
lagt var upp með á fjárlögum.
Tekjur af eignasölu munu a.m.k. nálgast 20
ma.kr., eins og gert er ráð fyrir í fjárlögum og
frumvörpum sem lögð voru fram í haust. Þær eru
ekki eiginlegar tekjur heldur eignahreyfing. Peninga-
legur hagur ríkissjóðs af sölunni fer eftir því hvort
vaxtasparnaður af lánum sem greidd eru upp með
andvirðinu vegur þyngra en arður sem ella myndi
18 PENINGAMÁL 2002/4
Tafla 1 Tekjur og gjöld ríkissjóðs 2001-2003
% br. frá Frum- % br. frá
Fjárlög Áætlun1 fjárlögum varp áætl. 2002
Milljarðar króna 2001 2002 2002 2002 2003 2003
Tekjur........................................................... 237,4 257,9 263,6 2,2 264,0 0,2
Gjöld............................................................ 228,7 239,4 246,4 2,9 253,3 2,8
Tekjuafgangur.............................................. 8,6 18,5 17,2 . 10,7 .
Tekjur án eignasölu ..................................... 236,7 242,4 249,1 2,8 255,5 2,5
Endurmetin gjöld 2 ...................................... 229,8 240,8 247,9 3,0 255,3 3,0
Endurmetin afkoma 3 .................................. 6,5 1,6 1,2 . 0,2 .
% af VLF
Tekjur án eignasölu ..................................... 31,8 30,8 31,7 . 31,3 .
Endurmetin gjöld......................................... 30,9 30,6 31,5 . 31,3 .
Endurmetin afkoma ..................................... 0,9 0,2 0,2 . 0,0 .
1. Fjárlög og fjáraukalagafrumvarp. 2. Skattaafskriftir og lífeyrisskuldbindingar færðar í átt til langtímameðaltals. 3. Tekjur án eignasölu umfram
endurmetin gjöld.