Peningamál - 01.11.2002, Page 41

skjalanna þegar svo virtist sem síðbúið framboð
íbúðarhúsnæðis væri að verða samstíga við eftir-
spurnina. Að auki hafa væntingar heimilanna um
framtíðarkaupmátt ráðstöfunartekna líklega batnað
umtalsvert eftir að verðbólgan hjaðnaði. Tíma-
setningin er að því leyti heppileg að hún dregur úr
hættu á snöggri verðlækkun íbúðarhúsnæðis á sama
tíma og eftirspurn er að dragast saman, þar sem tíma
mun taka fyrir markaðinn að vinna úr þeirri inngjöf
sem kom í fyrra. Versnandi atvinnuástand og minni
fólksflutningar til höfuðborgarsvæðis ættu þó að
flýta fyrir því að jafnvægi náist á ný. Þegar þessi
tímabundnu áhrif taka að fjara út er líklegt að
þrýstingur myndist til lækkunar íbúðaverðs á ný.
Með nokkurn efnahagsbata í sjónmáli og ruðnings-
áhrif fyrirhugaðra stórframkvæmda í huga, ef af
þeim verður, eru nú horfur á að lækkun verði minni
og hægari en mátti gera sér í hugarlund fyrir ári.
Hlutfall fjárfestingar í íbúðarhúsnæði er enn tiltölu-
lega lágt í sögulegu samhengi, þótt fjárfesting hafi
aukist töluvert sl. tvö ár. Því getur vart verið um
umtalsverða offjárfestingu í íbúðum að ræða.
Verð atvinnuhúsnæðis var á árinu 2000 komið
mun fjær sögulegri meðalstöðu en verð íbúðarhús-
næðis og var þegar það var hæst u.þ.b. tvisvar sinn-
um hærra að raungildi en um miðjan sl. áratug. Því
stafar fjármálakerfinu líklega meiri hætta af verð-
þróun á þeim markaði, þar sem hugsanleg verðlækk-
un gæti orðið meiri og hraðari en á íbúðamarkaðnum.
Á þessum markaði hefur þegar orðið umtalsverð
verðlækkun, einkum á verslunar- og skrifstofuhús-
næði, sem hefur lækkað u.þ.b. um fimmtung að nafn-
virði frá hæsta gildi sem mældist á sl. ári. Hér er
reyndar oft um illa sambærilegar eignir að ræða sem
gera slíkar mælingar óvissar, en tilhneigingin er
greinileg. Verð iðnaðarhúsnæðis, sem reyndar hefur
sveiflast mjög sl. ár, virðist hins vegar hafa hækkað á
ný á þriðja fjórðungi ársins og náð svipaðri hæð og
þegar það reis hæst árið 2000. Þrátt fyrir þetta virðist
enn talsvert byggt af atvinnuhúsnæði, sbr. umfjöllun
hér að framan, enda verðið enn hátt sögulega séð og
minni framkvæmdir á öðrum sviðum. Verðþróun á
atvinnuhúsnæði er því enn umtalsverður áhættuvald-
ur fyrir lánastofnanir.
Verð hlutabréfa hefur verið fremur stöðugt, þrátt
fyrir mikla lækkun á erlendum mörkuðum
Verð hlutabréfa hefur haldist tiltölulega stöðugt frá
því í vor, þrátt fyrir að á erlendum mörkuðum hafi
orðið mikil verðlækkun á árinu. Í ljósi þess að þessi
munur byggist að verulegu leyti á séreinkennum
íslenska markaðarins virðist ekki sérstök ástæða til
að ætla að íslensk hlutabréf muni fylgja eftir þeirri
lækkun sem varð á erlendum mörkuðum. Verð-
lækkun sjávarafurða vegna lítillar aukningar einka-
neyslu í helstu iðnríkjum gæti þó valdið þrýstingi til
lækkunar á verði hlutabréfa sjávarútvegsfyrirtækja,
en á móti kemur að enn eru töluverðir möguleikar til
hagræðingar fyrir hendi sem veita öflugustu fyrir-
tækjunum nokkurt svigrúm til vaxtar.
Rekstrarvísbendingar
Arðsemi fjármálafyrirtækja var mismunandi …
Viðskiptabankarnir6 sýndu flestir ágæta arðsemi7 í
sex mánaða uppgjöri þessa árs. Tap varð þó af rekstri
Sparisjóðabanka Íslands hf. Af sex stærstu spari-
sjóðunum8 sýndi aðeins einn arðsemi fyrir ofan 10%
en Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis og Spari-
sjóður Hafnarfjarðar sýndu tap og Sparisjóður Kópa-
vogs var með 1 m.kr. í hagnað eftir skatta. Þessi fyrir-
40 PENINGAMÁL 2002/4
Heimildir: Fasteignamat ríkisins og Seðlabanki Íslands.
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
60
80
100
120
140
160
180
200
220
1995=100
Raunverð atvinnuhúsnæðis á
höfuðborgarsvæðinu 1995-2002
Mynd 4
Ársfjórðungstölur
Stærðarvegið meðaltal samninga
Einfalt meðaltal samninga
6. Búnaðarbanki Íslands hf., Íslandsbanki hf., Kaupþing banki hf.,
Landsbanki Íslands hf. og Sparisjóðabanki Íslands hf.
7. Hreinn hagnaður sem hlutfall af meðaltali eigin fjár í upphafi og lok
tímabils að frádregnum hagnaði tímabilsins. Reiknað á ársgrundvelli.
8. Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis, Sparisjóður Hafnarfjarðar,
Sparisjóður vélstjóra, Sparisjóðurinn í Keflavík, Sparisjóður Mýra-
sýslu og Sparisjóður Kópavogs.