Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 76

PENINGAMÁL 2002/4 75
Tölfræðisvið Seðlabankans hefur frá ársbyrjun 1997
safnað mánaðarlegu efnahagsyfirliti frá úrtaki
stærstu lífeyrissjóða og áætlað út frá því heildartölur
fyrir alla lífeyrissjóði. Þetta úrtak nær nú á árinu
2002 til 25 lífeyrissjóða sem samanlagt áttu yfir 90%
af hreinni eign lífeyrissjóða í árslok 2001. Greinin er
byggð á þessum mánaðarlegu upplýsingum að því er
árið 2002 varðar en að öðru leyti á ársreikningum
lífeyrissjóðanna.
Í lok árs 2001 voru 54 starfandi lífeyrissjóðir í
landinu og hafði þeim fækkað um 2 á árinu. Var það
framhald þróunar sem átt hefur sér stað allt frá árinu
1991, en þá voru þeir 88. Enn hefur þeim fækkað um
2 það sem af er þessu ári, því á fyrri hluta ársins sam-
einaðist Lífeyrissjóðurinn Hlíf Sameinaða lífeyris-
sjóðnum og Lífeyrissjóðurinn Eining sameinaðist
Frjálsa lífeyrissjóðnum. Af þeim 52 lífeyrissjóðum
sem nú eru starfandi eru 11 sjóðir sem taka ekki
lengur við iðgjöldum, 14 sjóðir eru með ábyrgð launa-
greiðenda og virkir almennir sjóðir eru 28 talsins.
Hrein eign
Hrein eign lífeyrissjóðanna hefur aukist hröðum
skrefum allt frá árinu 1981. Mæld sem meðalstaða
ársins í hlutfalli af vergri landsframleiðslu (VLF) var
hún 11,4% árið 1981 en var orðin 81,2% af VLF árið
2000. Á síðasta ári lækkaði hlutfallið síðan um ½
prósentu, niður í 80,7% af VLF (sjá mynd 1).
Á fyrstu átta mánuðum ársins 2002 jókst hrein
eign sjóðanna einungis um 16,1 ma.kr. samanborið
við 45,3 ma.kr. á sama tímabili árið áður og var hún
í lok ágúst 661 ma.kr. Á þessu tímabili jukust skulda-
bréfaeign og útlán sjóðanna um 27,5 ma.kr. en hluta-
bréfaeign og eign í hlutabréfasjóðum dróst saman um
11,6 ma.kr.
Helsta ástæða hægari aukningar hreinnar eignar
er samdráttur í erlendri verðbréfaeign lífeyrissjóð-
Kristíana Baldursdóttir1
Þróun lífeyrissjóða 1999-2002
1. Höfundur er deildarstjóri á tölfræðisviði Seðlabanka Íslands.
2. Í grein höfundar í Peningamálum 2000/3, Eignir og ávöxtun lífeyris-
sjóða, er umfjöllun um þróun lífeyrissjóða á tímabilinu 1980-2000. Þar
er einnig að finna nánari útskýringar á hugtökum sem hér er fjallað
um.
Mjög hefur hægt á vexti hreinnar eignar lífeyrissjóðanna frá árslokum 1999. Töluverð lækkun hefur
orðið á erlendri verðbréfaeign sjóðanna. Hrein raunávöxtun sjóðanna í heild var neikvæð um 1,9% á
árinu 2001 og um 0,7% á árinu 2000. Dregið hefur úr aukningu sjóðfélagalána að undanförnu. Í þess-
ari grein verður fjallað um efnahag lífeyrissjóða á tímabilinu 1999-2002.2
1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
%
Hrein eign lífeyrissjóða sem hlutfall af VLF
1981-2001
Mynd 1
Heimild: Seðlabanki Íslands.