Peningamál - 01.03.2004, Page 66

alþjóðaviðskiptum og með minna skuldsettan ríkis-
sjóð en sambærileg ríki sem ekki eru á verðbólgu-
markmiði. Auk þess eru þau að jafnaði auðugri og
virðast vera með þróaðri fjármálakerfi. Þetta á þó ekki
við þegar verðbólgumarkmiðsríkin eru borin saman
við G3-hópinn (Bandaríkin, evrusvæðið og Japan).
Samanburðurinn gæti gefið einhverjar vísbend-
ingar um hvaða þættir það eru sem hafa áhrif á val
ríkja á fyrirkomulagi peningamála og þá sérstaklega
hvort þau telji verðbólgumarkmið vera heppilegan
ramma peningamála. Verðbólgumarkmiðsríkin virð-
ast að jafnaði vera heldur þróaðri en samanburðarrík-
in þegar litið er til landsframleiðslu á mann og veltu
á hlutabréfamarkaði sem gæti endurspeglað nauðsyn
þróaðrar uppbyggingar stofnana og fjármálakerfis
fyrir skilvirka verðbólgumarkmiðsstefnu, samanber
umfjöllun í síðasta kafla. Jafnframt virðast ríkissjóðir
verðbólgumarkmiðsríkjanna að jafnaði ekki eins
skuldsettir og ríkissjóðir samanburðarríkjanna. Það
gæti endurspeglað nauðsyn þess að staða ríkissjóðs
sé nógu sterk til að koma í veg fyrir að þarfir skuld-
setts ríkissjóðs fyrir fjármögnun ógni verðbólgu-
markmiðinu og dragi þannig úr trúverðugleika þess.
Að lokum virðast verðbólgumarkmiðsríkin að jafn-
aði vera opnari fyrir alþjóðaviðskiptum en saman-
burðarríkin, en það gæti endurspeglað erfiðleika við
að viðhalda fastgengisstefnu í tiltölulega opnu hag-
kerfi þar sem viðskiptakjarasveiflur eru tíðar. Þessi
ríki hafi þá staðið frammi fyrir vali á milli peninga-
magns- og verðbólgumarkmiðs sem akkeris peninga-
stefnunnar og valið hið síðarnefnda vegna áður-
nefndra vandamála með peningamagnsmarkmið.
Á móti kemur þó að opin hagkerfi hafa mögulega
meiri hag af gengisstöðugleika þar sem gengissveifl-
ur vega meira í almennu verðlagi í þeim tilvikum.
Carare og Stone (2003), Gerlach (1999), Mishkin
og Schmidt-Hebbel (2001) og Truman (2003) hafa
rannsakað hvort val á verðbólgumarkmiði sem
ramma peningastefnunnar megi skýra með einhverj-
um þáttum í grunnuppbyggingu viðkomandi hag-
kerfa og sögulegri reynslu þeirra. Truman (2003)
kemst að þeirri niðurstöðu að líkur á að verðbólgu-
markmið verði fyrir valinu sem rammi peningastefn-
unnar virðast aukast eftir því sem staða ríkissjóðs er
betri. Þessi niðurstaða er í samræmi við þá ályktun
sem draga má út frá töflu 2 að verðbólgumark-
miðsríki virðast að jafnaði búa við minna skuldsettan
ríkissjóð þótt niðurstöður Amatos og Gerlachs
(2002) sýni að staða ríkissjóðs hafi ekki endilega
verið svo góð áður en verðbólgumarkmiðið var tekið
upp, eins og áður var getið. Truman (2003) kemst
einnig að því að líkur á upptöku verðbólgumarkmiðs
aukast eftir því sem efnahagslegur árangur er sögu-
lega verri og ef viðkomandi ríki hafa lent í gjald-
eyriskreppu. Í báðum tilvikum endurspeglar þetta
óánægju og slæma reynslu af fyrri stefnu sem eykur
líkurnar á því að stjórnvöld séu tilbúin að reyna nýjar
leiðir í stjórn peningamála. Líkur á að verðbólgu-
markmið verði tekið upp virðast einnig aukast eftir
því sem fjármálakerfið er þróaðra (sjá Carare og
Stone, 2003), sem einnig virðist mega lesa úr töflu 2.
Áhrifin mælast hins vegar tölfræðilega ómarktæk hjá
Truman (2003). Að lokum kemst Gerlach (1999) að
þeirri niðurstöðu að einhæfni í útflutningi auki líkur
á því að viðkomandi ríki taki upp verðbólgumark-
mið.14 Ástæðan er sú að eftir því sem útflutnings-
grunnur ríkisins er einhæfari, er það viðkvæmara fyr-
ir ytri áföllum og á erfiðara með að viðhalda fast-
gengisstefnu. Líkurnar á að flotgengisstefna verði
fyrir valinu aukast og þá verður verðbólgumarkmiðið
oftar en ekki fyrir valinu.15
Því hefur oft verið haldið fram að ríki sem reiða
sig mikið á alþjóðaviðskipti ættu síður að taka upp
verðbólgumarkmið þar sem það getur orðið erfiðara
fyrir þau að ná verðbólgumarkmiðinu (sjá t.d.
Truman, 2003). Calvo og Mishkin (2003) benda hins
vegar á að það geti verið betra fyrir ríki sem eru mjög
háð alþjóðaviðskiptum að taka upp verðbólgu-
markmið og flotgengi þar sem þau eru viðkvæm fyrir
ytri áföllum, samanber ofangreindar niðurstöður
Gerlachs (1999) og þær ályktanir sem draga má út frá
PENINGAMÁL 2004/1 65
13. Þessi flokkun er óhjákvæmilega frekar ónákvæm þar sem hægt er að
halda því fram í mörgum tilvikum að blanda allra þessara ástæðna hafi
ráðið ferðinni. Flokkunin er því fremur hugsuð sem lýsandi en sem ná-
kvæm greining grundvallarástæðu þess að viðkomandi ríki tóku upp
verðbólgumarkmið.
14. Gerlach (1999) mælir einhæfni í útflutningi með hlutdeild náttúru-
auðlinda í útflutningi viðkomandi ríkis. Niðurstöður hans benda til þess
að þessi stærð sé einnig nátengd hlutfallslegum fjölda vörutegunda sem
ríkið flytur út og fjölbreytni í útflutningi miðað við meðaltal annarra
ríkja. Þessir mælikvarðar reyndust einnig nátengdir sveiflum í útflutn-
ingstekjum og viðskiptakjörum.
15. Það er áhugavert að líkan Gerlachs (1999) gaf nánast 100% líkur á að
Ísland og Noregur tækju upp verðbólgumarkmið tveimur árum áður en
það gerðist.