Peningamál - 01.07.2008, Blaðsíða 8

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
8
Í fráviksdæmi í þessu hefti Peningamála eru metnar afleiðingar
þess að launþegar sætti sig ekki við skerðingu kaupmáttar og reyni að
fá kaupmáttarskerðinguna bætta. Fráviksdæmið er hliðstætt því sem
sýnt var í síðustu Peningamálum. Vegna þess að horfur eru á að meiri
launahækkun þurfi til þess að bæta kaupmáttarskerðinguna en útlit
var fyrir í apríl verður verðbólguvandinn langdregnari en þá var talið
líklegt og hærri stýrivexti þarf til þess að vega á móti. Til þess að ná
verðbólgumarkmiðinu innan spátímans gæti þurft að hækka stýrivexti
í hátt í 17% á fyrsta ársfjórðungi 2009 og lækkun gæti vart hafist fyrr
en á þriðja fjórðungi þess árs.
Hraðari verðbólguhjöðnun ef meiri samdráttur verður á
húsnæðismarkaði
Þótt fjármunamyndun dragist saman í grunnspánni helst hún hlut-
fallslega mikil í sögulegu samhengi. Í hlutfalli við landsframleiðslu
verður hún samkvæmt spánni jafnvel meiri en á árunum 1998-2000
og mun meiri en á fyrri samdráttartímabilum. Þetta gæti hæglega
reynst ofmat. Til dæmis virðist líklegt miðað við þróunina undanfarið
að íbúðafjárfesting dragist verulega saman. Í síðara fráviksdæminu eru
líkt og í aprílhefti Peningamála skoðaðar afleiðingar slíkrar þróunar.
Nokkru meiri lækkun húsnæðisverðs og meiri framleiðsluslaki leiða til
þess að verðbólgu markmiðið næst fyrr að óbreyttum stýrivaxtaferli,
eða hægt er að hefja lækkun stýrivaxta fyrr. Í fráviksdæminu er hluti
viðbótar slakans nýttur til þess að ná verðbólgumarkmiðinu fyrr, en
með nokkru lægri stýrivaxtaferli en í grunnspánni.
Hinn 19. júní tilkynnti ríkisstjórnin um aðgerðir er miða að því
að liðka um fyrir fjármögnun á íbúðamarkaði, m.a. með hækkun
hámarkslána, afnámi viðmiðunar við brunabótamat og útgáfu nýrra
skuldabréfaflokka til þess að fjármagna ný og eldri húsnæðisveð-
lán innlánsstofnana. Vafi er á að skynsamlegt sé að auðvelda fleiri
húsnæðiskaupendum að skuldsetja sig meira á sama tíma og hjöðnun
húsnæðisverðbólunnar er að hefjast. Sterkari rök væru fyrir aðgerðum
af þessu tagi eftir að íbúðaverð hefur lækkað umtalsvert til að koma í
veg fyrir meiri lækkun en efnahagsleg skilyrði réttlæta. Líklega munu
þessar aðgerðir þó ekki hafa veruleg áhrif á heildaraðlögun íbúðaverðs
að langtímajafnvægi, þótt hugsanlegt sé að þær seinki þeim aðeins. Í
versta falli gætu þessar aðgerðir leitt til þess að fleiri verði í þeirri stöðu
að verðmæti eignar hafi fallið niður fyrir verðmæti láns eftir nokkur ár
en ella. Í grunnspánni er því áfram gert ráð fyrir svipaðri lækkun og í
aprílspánni.
Markaðsbrestir gera framkvæmd peningastefnunnar vandasamari
en ella ...
Í þeim spám sem kynntar eru í þessu hefti Peningamála er í raun
gengið út frá því að helstu markaðir, þ.e.a.s. peninga-, gjaldeyris- og
skuldabréfamarkaðir, virki með tiltölulega eðlilegum hætti þótt reynt
sé að taka tillit til hækkunar vaxta- og áhættuálags. Annað hefur verið
uppi á teningnum nýlega (sjá rammagrein III-1). Seljanleiki á gjald-
eyris-, peninga- og skuldabréfamörkuðum hefur oft verið mjög lítill á
köflum. Gjaldeyrisskiptamarkaðurinn hefur verið nánast óvirkur frá því
í mars, eins og lýst var í rammagrein III-1 í Peningamálum 2008/1.
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd I-5
Stýrivextir - fráviksdæmi
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Fráviksdæmi með veikara gengi og frekari launahækkunum
Fráviksdæmi með veikari húsnæðismarkaði og gengi
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2006 2007 2008 2009 2010 2011
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá
Mynd I-6
Verðbólga - fráviksdæmi
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Fráviksdæmi með veikara gengi og frekari launahækkunum
Fráviksdæmi með veikari húsnæðismarkaði og gengi
Verðbólgumarkmið
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2006 2007 2008 2009 2010 2011