Peningamál - 01.07.2008, Qupperneq 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
11
II Ytri skilyrði og útflutningur
Fjármálahræringar og samdráttur á húsnæðismarkaði í Bandaríkjunum
virðast ætla að hafa alvarlegri áhrif en áður var talið. Alþjóðlega fjár-
málakreppan virtist vera í rénun en aðstæður á mörk uð um eru enn
erfiðar og hafa versnað á ný síðustu vikur. Áhrifin á raunhagkerfið eiga
enn eftir að koma fram að miklu leyti. Almennt halda hagvaxtarspár
áfram að lækka og verðbólguspár að hækka. Hægt hefur á hagvexti
í heiminum undanfarið, sérstaklega í iðnríkjum, eftir nokkur ár mikils
vaxtar. Hærra orku- og matvælaverð og nið ur sveifla á eignamörk-
uðum hefur dregið úr einkaneyslu. Þrátt fyrir minni hagvöxt hefur
verðbólga aukist, einkum í nýmarkaðsríkjum. Í bæði þróuðum ríkjum
og nýmarkaðsríkjum valda verðbólguvæntingar og hugsanleg annarr-
ar umferðar áhrif hækkunar orku- og matvælaverðs áhyggjum.
Hagvaxtarhorfur í Bandaríkjunum versna
Spár um hagvöxt í Bandaríkjunum halda áfram að lækka og kreppan
á fasteignamarkaði að ágerast. Hagvöxtur í Bandaríkjunum á fyrsta
ársfjórðungi var langt undir áætluðum vexti framleiðslugetu. Á öðrum
ársfjórðungi mun endurgreiðsla frá ríkinu (107 ma. Bandaríkjadala)
ýta undir einkaneyslu, en það mun væntanlega verða skammgóður
vermir. Íbúðafjárfesting í Bandaríkjunum hefur haldið áfram að dragast
saman og húsnæðisverð að lækka það sem af er ári. Mikið framboð
og minnkandi eftirspurn benda til þess að botninum sé ekki náð.
Atvinnuleysi hefur aukist nokkuð og dregið úr atvinnu, þó ekki svo
mikið enn sem komið er að það sé örugg vísbending um verulegan
samdrátt. Í ljósi hækkandi orkuverðs og áframhaldandi niðursveiflu á
húsnæðismarkaði eru horfur um hagvöxt á næsta ári slakar.

Hægt hefur á hagvexti í Evrópu og Japan ...
Samdráttar í Bandaríkjunum og áhrifa gengishækkunar evrunnar og
japanska jensins gagnvart Bandaríkjadal er farið að gæta í útflutningi
Japans og Evrópusambandsríkja. Útflutningur Þýskalands er þó enn
verulegur. Hagvöxtur á evrusvæðinu á fyrsta ársfjórðungi var meiri
en vænst var, einkum vegna mikils hagvaxtar í Þýskalandi. Fjárfesting
í byggingariðnaði var mikil, sem rekja má til þess að veturinn var ein-
staklega mildur, og vöruviðskipti Þýskalands voru hagstæð. Þýskum
iðnfyrirtækjum hefur tekist að lækka framleiðslukostnað undanfarin
ár og auka útflutning hágæða útflutningsvöru til nýmarkaðsríkja. Þau
hafa því þolað sterka stöðu evrunnar betur en fyrirtæki í mörgum
öðrum ríkjum evrusvæðisins, þar sem samkeppnishæfni hefur versnað
undanfarin ár. Að auki hefur Þýskaland ekki átt við húsnæðisbólu að
stríða undanfarin ár. Því hefur fjármálakreppan haft minni áhrif þar
en í ýmsum öðrum löndum, þótt nokkrir þýskir bankar hafi þurft að
afskrifa töluvert af skuldabréfavafningum með bandarískum undir-
málslánum. Erfiðari skilyrði á lánamörkuðum munu þó einnig hafa
áhrif á fjárfestingu í Þýskalandi.
Samkvæmt könnun evrópska seðlabankans (ECB) hafa lánsskil-
yrði á evrusvæðinu verið hert til muna og vextir hafa hækkað. Á seinni
hluta ársins er talið að fjármálakreppan, styrkleiki evrunnar, minni
heimshagvöxtur, hærra matvæla- og orkuverð og hærri vextir en hafa
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-1
Alþjóðlegur hagvöxtur
Magnbreyting vergrar landsframleiðslu
1. ársfj. 2003 - 1. ársfj. 2008
Breyting frá sama ársfjórðungi fyrra árs (%)
Bandaríkin
Japan
Bretland
Evrusvæðið
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
200820072006200520042003
Heimild: Consensus Forecasts.
Mynd II-2
Hagvaxtarspár fyrir árið 2008
á helstu viðskiptasvæðum
Tímaás sýnir mánuðinn sem spáin er gerð í
%
Evrusvæðið
Bretland
Þýskaland
Bandaríkin
Japan
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
2,2
2,4
2,6
2,8
3,0
MAMFJDNOSÁJJMAMFJ
2007 2008
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-3
Hagvöxtur á Norðurlöndunum
Magnbreyting vergrar landsframleiðslu
Breyting frá sama ársfjórðungi fyrra árs (%)
Finnland
Noregur
Svíþjóð
Danmörk
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98