Peningamál - 01.07.2008, Qupperneq 16

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
16
löndum (eins og gerðist á Indlandi nú í júní), verð hækki og þá kann
eftirspurn að dragast saman. Notkun á eldsneyti í Bandaríkjunum
hefur dregist saman um 1% sl. tólf mánuði, en það má rekja til verð-
hækkana og hægagangs í efnahagslífinu.
OPEC-ríkin viðhalda ströngum framleiðslutakmörkunum og
ekki hefur gengið sem skyldi að auka framleiðslu í ríkjum utan OPEC
eins og áætlanir stóðu til. Umdeilt er í hve ríkum mæli spákaup-
mennska kann að hafa ýtt olíuverði upp. Þá hefur lækkandi gengi
Bandaríkjadals haft veruleg áhrif til hækkunar. Að öllu samanlögðu er
þó talið að grunnþættir framboðs og eftirspurnar hafi ráðið mestu um
verðmyndun á eldsneytismörkuðum. Í spánni er nú gert ráð fyrir að
hráolíuverð verði tæplega 70% hærra á þessu ári en í fyrra og hækki
enn frekar á næsta ári, eða um 9%.
Álverð áfram hátt
Frá því í mars sl. hefur verð á áli verið um eða undir 3.000 Banda-
ríkjadölum tonnið, sem er næstum því fjórðungi hærra verð en í des-
ember sl. Verðið er stutt af almennri hækkun orkuverðs. Orkuverð
í Kína, stærsta álframleiðanda heims að því er talið er, mun hækka
um 60% á þessu ári. Framleiðsla og notkun þar í landi mun haldast í
hendur á þessu ári og jafnvel er búist við því að Kínverjar þurfi að flytja
inn ál á næsta ári. Eftirspurn eftir áli heldur áfram að aukast, einkum
í Asíu, en framboð eykst heldur meira þannig að birgðir í heiminum
hafa aukist síðustu misseri. Lágt gengi Bandaríkjadals hefur einnig
ýtt verðinu upp. Á heildina litið virðast forsendur fyrir áframhaldandi
háu eða jafnvel hækkandi verði meiri en fyrir verðlækkun. Í grunnspá
Seðlabankans nú er gert ráð fyrir að álverð hækki aðeins um tæplega
2% í ár, sem er mun minni hækkun en spáð var í mars. Hækkunin
næstu tvö árin er þó heldur meiri en þá voru horfur á. Eins og áður er
stuðst við framvirkt verð við mat á horfum um þróun álverðs og var
notast við tímabilið 19. apríl til 30. maí sl.
Viðskiptakjör versna töluvert á þessu ári
Verðþróun inn- og útflutnings, og einkum mikil hækkun olíuverðs,
felur í sér að viðskiptakjör vöru og þjónustu versna um tæplega 3% á
þessu ári, en í apríl var spáð álíka miklum viðskiptakjarabata. Útlit er
fyrir að viðskiptakjör haldist nokkurn veginn óbreytt næstu tvö árin.

Breyting frá fyrra ári (%) nema annað sé tekið fram1
2007 2008 2009 2010
Útflutningur vöru og þjónustu 18,1 (18,1) 4,7 (4,5) -1,0 (0,2) 3,9 (4,2)
Útflutningsframleiðsla sjávarafurða -4,0 (-4,0) -13,0 (-8,0) -3,0 (0,0) 0,0 (0,0)
Útflutningsframleiðsla stóriðju 43,3 (43,3) 73,3 (72,1) 3,9 (4,0) 1,7 (0,4)
Verð sjávarafurða í erlendri mynt 9,5 (9,5) 2,5 (3,5) 0,0 (2,0) 2,0 (2,0)
Verð áls í USD2 8,0 (8,0) 1,8 (11,4) 3,5 (2,5) 1,4 (0,0)
Verð eldsneytis í erlendri mynt3 10,7 (10,7) 68,0 (33,1) 9,3 (-1,3) -0,8 (-1,0)
Viðskiptakjör vöru og þjónustu 0,3 (0,3) -2,9 (3,6) -0,1 (0,9) 0,2 (-0,5)
Alþjóðleg verðbólga4 2,2 (2,2) 3,3 (2,5) 2,2 (2,0) 2,1 (1,9)
Alþjóðlegur hagvöxtur 2,6 (2,6) 1,8 (1,8) 1,5 (2,1) 2,0 (2,5)
Alþjóðlegir skammtímavextir (%)5 4,4 (4,4) 4,3 (3,7) 4,2 (3,1) 4,0 (3,1)
1. Tölur í svigum eru spá Peningamála 2008/1. 2. Spá byggð á framvirku álverði. 3. Spá byggð á framvirku eldsneytisverði. 4. Spá frá Consensus Forecasts. 5. Spá byggð á vegnu
meðaltali framvirkra vaxta helstu viðskiptalanda Íslands.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Bloomberg, Consensus Forecasts, Hagstofa Íslands, New York Mercantile Exchange, Seðlabanki Íslands.
Tafla II-1 Útflutningur og helstu forsendur um þróun ytri skilyrða
1. Spá frá því í lok maí 2008.
Heimildir: Bloomberg, NYMEX, Reuters EcoWin.
US$/fat
Mynd II-10
Heimsmarkaðsverð á hráolíu1
Mánaðarlegar tölur janúar 2002 - desember 2011
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
Framvirkt verð á hráolíu
0
20
40
60
80
100
120
140
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02 ‘11
Heimildir: Hagstofa Íslands, London Metal Exchange, NYMEX,
Seðlabanki Íslands.
Jan. 1999 = 100
Mynd II-11
Verð á sjávarafurðum (í erl. mynt) og áli
Verð sjávarafurða alls (v. ás)
Álverð (h. ás)
- Spá -
90
95
100
105
110
115
120
125
130
1.250
1.500
1.750
2.000
2.250
2.500
2.750
3.000
3.250
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99
US$/tonn
‘11