Peningamál - 01.07.2008, Síða 20

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
20
viðskiptavaka aukið seljanleika á markaði. Við núverandi aðstæður
skiptir röskun gjaldeyrisskiptamarkaðar þar sem innlendir bankar eru
tregir til að eiga viðskipti hins vegar mestu máli. Erfi ð fjármögnunar-
skilyrði á erlendum mörkuðum, sem endurspeglast í hækkun skulda-
tryggingarálags (þar sem seljanleiki er þó hlutfallslega takmarkaður),
koma fram í verði gjaldeyrisskiptasamninga.3 Meginverkefni Seðla-
bankans í kjölfar alþjóðalánsfjárkreppunnar hefur verið að tryggja
trúverðugleika íslensks fjármálakerfi s. Gjaldeyrisskiptasamningar við
aðra norræna seðlabanka hafa verið ein leiðin til þess.
Mikilvægt er að hlúa að vexti eðlilega starfandi gjaldeyrisaf-
leiðumarkaða fyrir framvirka samninga, skiptasamninga og valrétti.
Tilvist virkra gjaldeyrisafl eiðumarkaða auðveldar áhættudreifi ngu,
stuðlar að betri fjárfestingarákvörðunum og minnkar fl ökt núgeng-
is. Nú um stundir neyðast fyrirtæki og fjárfestar nánast til þess að
verjast gjaldmiðlaáhættu á stundarmarkaði þar sem erfi tt er að gera
framvirka samninga. Það á þátt í að stuðla að umframfl ökti núgengis
krónunnar (sjá myndir 2 og 3). Á síðustu mánuðum hefur krónan
haldið áfram að veikjast sem hvetur til enn frekari varna gegn gjald-
miðlaáhættu. Hugsanleg lausn væri að stuðla að þróun skipulegs
markaðar fyrir afl eiðuviðskipti til viðbótar við skiptasamninga sem
eiga sér stað utan kauphalla (e. over-the-counter). Skipulögð kaup-
hallarviðskipti geta reynst betur en viðskipti utan verðbréfamarkaða
til að draga úr mótaðilaáhættu, auðvelda verðmyndun og veita að-
gang að fjármálagjörningum til áhættustýringar fyrir lítil fyrirtæki.4
Eftirmarkaðir og aðlögun viðskiptahallans
Mat á nær áhættulausu vaxtarófi út frá vaxtamyndun á eftirmörk-
uðum hefur raskast verulega þar sem eftirspurn eftir verðbréfum í
krónum með gott lánshæfi smat hefur verið mikil samanborið við
takmarkað framboð. Takmarkað framboð veldur því að verð skulda-
bréfa stjórnast frekar af skammtíma röskunum en hefðbundnum
efnahagslegum grunnþáttum.
Hlutfall útistandandi jöklabréfa af vergri landsframleiðslu hefur
lækkað á síðustu mánuðum. Engu að síður er mikilvægt að huga
að því að verulegt hlutfall þeirra er á gjalddaga síðar á þessu ári
og í byrjun þess næsta og það getur haft áhrif á gengi krónunn-
ar og fjármálastöðugleika (sjá mynd 4). Ólíklegt er að fl eiri stórar
útgáfur jöklabréfa verði gefi n út á næstunni þar sem útgáfan byggist
á hlutfallslegum yfi rburðum íslenskra banka í fjármögnun í erlendum
gjaldmiðli. Út frá sjónarhorni fjármálastöðugleika er því æskilegt að
auka framboð ríkistryggðra skuldabréfa til að veita sumum eigendum
jöklabréfa færi á að halda áfram stöðutöku sinni í krónunni með því
að fjárfesta í ríkistryggðum skuldabréfum. Útgáfa skuldabréfa myndi
forða þeim langtímafjárfestum sem vilja taka stöðu með krónunni frá
því að þurfa að selja krónur í skiptum fyrir erlendan gjaldeyri. Þetta
gæti því hjálpað til við að létta á frekari þrýstingi til lækkunar krón-
unnar og koma í veg fyrir mjög hraða aðlögun viðskiptahallans þeg-
ar innstreymi fjármagns stöðvast skyndilega. Til meðallangs tíma litið
má þó segja að betra sé að nota innstreymi fjármagns í ábatasamar
fjárfestingar á Íslandi en í fjárfestingar í ríkisskuldabréfum. Mikilvægt
er að hafa hugfast að ríkissjóður er nú nánast skuldlaus og hefur því
litla þörf fyrir útgáfu nýrra skuldabréfa.
3. Sjá rammagrein III-1 í Peningamálum 2008/1 og viðauka 2 í Fjármálastöðugleika
2008.
4. Til frekari upplýsinga, sjá: Chan-Lau, J. A. (2005). „Hedging foreign exchange risk in
Chile: markets and instruments“, IMF Working Paper, no. 37.
5. Á eftirmörkuðum eiga sér stað viðskipti með verðbréf eftir að þau eru upphaflega gefin
út og þangað til að þau koma á gjalddaga.
Heimild: Bloomberg.
Mynd 3
EURISK afleitt flökt
Daglegar tölur 1. júlí 2005 - 30. maí 2008
EURISK %
Gengi krónu gagnvart evru (v. ás)
Eins mánaðar afleitt flökt (h. ás)
Eins mánaðar sögulegt flökt (h. ás)
70
77
84
91
98
105
112
119
126
0
5
10
15
20
25
30
35
40
2008200720062005
Ma.kr.
Mynd 4
Skuldabréfaútgáfa í íslenskum krónum erlendis1
Mánaðarlegar tölur
% af VLF
Tilkynntar útgáfur erlendra skuldabréfa (v. ás)
Á gjalddaga (v. ás)
Útistandandi erlend skuldabréf (h. ás)
1. Gögn til og með 1. júlí 2008.
Heimildir: Reuters, Seðlabanki Íslands.
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
‘1120102009200820072006‘05