Peningamál - 01.07.2008, Síða 22

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
22
stærri hluti þeirra færst á efnahagsreikning bankakerfisins. Erlendis
hefur borið á því að félög hafi verið tekin yfir af bönkunum og þannig
færst á efnahagsreikning þeirra og ekki er óhugsandi að slíkt gæti hafa
gerst hér í einhverjum mæli. Yfirdráttarlán til fyrirtækja hafa vaxið um
fjórðung á fyrstu fimm mánuðum ársins samanborið við sama tíma í
fyrra. Gæti það skýrst af þrengingum á mörkuðum sem og greiðara
aðgengi að slíkum lánum en lánum til lengri tíma.
Framboð lánsfjár gæti þó aukist í kjölfar aðgerða sem ríkisstjórn-
in hefur nýlega tilkynnt. Lán Íbúðalánasjóðs miðast nú við að nema
að hámarki 80% af kaupvirði eignar í stað þess að miðast við bruna-
bótamat líkt og áður var. Hámarkslán sjóðsins voru einnig hækkuð úr
18 m.kr. í 20 m.kr. Einnig var tilkynnt að stofnaðir yrðu tveir nýir lána-
flokkar, annar í þeim tilgangi að endurfjármagna íbúðalán sem þegar
hafa verið veitt og hinn til lánastofnana til fjármögnunar á nýjum
lánum. Ljóst er að hækkun hámarkslána Íbúðalánasjóðs eykur fram-
boð lánsfjár, en erfitt er að segja til um hver áhrif útgáfa nýrra flokka
verða fyrr en nánari upplýsingar um framkvæmd þeirra liggja fyrir.
Fjármálaleg skilyrði hafa haldið áfram að versna
Fjármálaleg skilyrði heimila og fyrirtækja hafa versnað til muna undan-
farin misseri og hefur sú þróun haldið áfram þrátt fyrir lækkun raun-
stýrivaxta. Óverðtryggðir vextir og vextir skammtímalána hafa haldið
áfram að hækka. Erfitt hefur reynst fyrir fyrirtæki að sækja fjármagn
á skuldabréfamarkað og kjör í þeim útboðum sem farið hefur verið í
hafa versnað verulega. Verðbólga hefur aukist mikið í kjölfar lækk-
unar á gengi krónunnar á fyrsta fjórðungi ársins, sem hefur skilað
sér í hækkandi verðbótum verðtryggðra lána, og þar sem íbúðaverð
er byrjað að lækka hefur eigið fé skuldsettra íbúðaeiganda minnkað.
Mikil lækkun á gengi krónunnar frá því í mars hefur jafnframt valdið
því að stofn gengisbundinna lána hefur hækkað töluvert. Á sama
tíma hefur velta á fasteignamarkaði verið í sögulegu lágmarki, erfitt
getur því verið að selja húsnæði ef þrengir að heimilum sökum þessa.
Á móti kemur að Íbúðalánasjóður hefur tvívegis lækkað útlánsvexti
sína frá útgáfu síðustu Peningamála, um 0,3 prósentur í apríl og 0,15
prósentur í júní.
Vöxtur peningamagns jókst mikið eftir að herða fór að á láns-
fjármörkuðum og eignaverð fór að lækka. Til að bregðast við þessum
breytingum hafa íslensku bankarnir leitað leiða til að auka hlutfall
innlána í fjármögnun sinni. Skýrir það að hluta aukinn vöxt peninga-
magns. Dregið hefur úr ársvexti peningamagns frá því að hann náði
sögulegu hámarki í mars sl., en hann er enn gríðarlega mikill eða
tæplega 44%. Stafar það einkum af samdrætti minnst bundnu inn-
stæðanna, sem höfðu vaxið mjög undanfarna mánuði.
12 mán. breyting (%)
Mynd III-10
M3 og innlend útlán innlánsstofnana
Janúar 2002 - maí 2008
Heimild: Seðlabanki Íslands.
M3
Útlán
Útlán án áætlaðrar gengis- og verðuppfærslu
Raungildi útlána
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
2008200720062005200420032002
M.kr.
Mynd III-11
Fjöldi og fjárhæð nýrra íbúðalána
hjá innlánsstofnunum
September 2004 - maí 2008
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Fjárhæð (v. ás)
Fjöldi (h. ás)
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
2008200720062005‘04
Fjöldi