Peningamál - 01.07.2008, Page 48

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
48
leyti og eru því fólgnir í grunnspánni nú, en töluverð hætta er á að
áhrifin verði enn meiri. Einnig var talið að samdráttur í byggingariðn-
aði gæti orðið hraðari og meiri en fólst í aprílspánni og atvinnuleysi
ykist meira. Samdráttur íbúðafjárfestingar virðist koma hraðar fram,
samkvæmt tölum fyrir fyrsta ársfjórðung, en spáð var í apríl. Þá voru
taldar töluverðar líkur á að miðlun peningastefnunnar yrði hraðari
og að drægi fyrr úr verðbólgu en í grunnspánni. Stýrivextir hefðu þá
getað lækkað fyrr.
Miðlun peningastefnunnar hefur að því leyti verið veikari en
reiknað var með í síðustu spá, að millibankamarkaður og markaður
fyrir skiptasamninga hafa ekki virkað sem skyldi, auk þess sem vaxta-
myndun á skuldabréfamarkaði hefur ekki verið með eðlilegum hætti
vegna skorts á skuldabréfum á stutta enda vaxtarófsins. Þetta hefur
leitt til þess að gengi krónunnar hefur lækkað og ýtt undir verðbólgu.
Á hinn bóginn hefur áfram dregið úr framboði lánsfjár. Sérstaklega
markmið á þriðja ársfjórðungi 2010 og verði lítillega undir markmiði í
lok spátímans. Verðbólgan eykst síðan á ný og er aftur komin í mark-
mið í lok árs 2011.
Áhrif á stýrivaxtaferil grunnspárinnar
Með versnandi verðbólguhorfum dregur úr aðhaldsstigi peninga-
stefnunnar að öðru óbreyttu, þ.e.a.s. raunstýrivextir lækka. Á móti
vegur að aðstæður á innlendum og erlendum fjármálamörkuðum
hafa versnað og leitt til þess að fjármálaskilyrði heimila og fyrirtækja
hafa líklega versnað þrátt fyrir lægri raunstýrivexti (sjá kafl a III).
Í síðustu Peningamálum var gert ráð fyrir að stýrivextir yrðu
hæstir 15,75% á öðrum ársfjórðungi þessa árs. Bankastjórn Seðla-
bankans ákvað að hækka stýrivexti í 15,5% við útgáfu síðustu Pen-
ingamála og halda þeim óbreyttum á vaxtaákvörðunarfundi 22. maí
sl. Til að varpa ljósi á hvort stýrivaxtaferill síðustu Peningamála hefði
dugað til að koma verðbólgu í markmið innan ásættanlegs tíma er
miðað við stýrivexti sem ná hámarki í 15,5%, en fylgja vaxtaferli
síðustu Peningamála frá fjórða ársfjórðungi (stýrivaxtaferill apríl-
spárinnar gefur nánast sömu niðurstöðu). Eins og sjá má á mynd 4
hjaðnar verðbólga heldur hægar en í grunnspánni og nær lágmarki í
um 3% snemma árs 2011, er hún tekur aftur að aukast. Verðbólgu-
markmiðið myndi því ekki nást innan spátímans og hætta væri á
að verðbólga tæki aftur að aukast í lok hans. Stýrivaxtastig síðustu
spár hefði því ekki dugað til að veita verðbólguvæntingum nægilega
trausta kjölfestu.
Samkvæmt stýrivaxtaferli grunnspár haldast stýrivextir óbreyttir
í 15,5% fram á fyrsta fjórðung næsta árs. Þeir lækka tiltölulega hægt
fram á mitt næsta ár, en með vaxandi hraða eftir það. Þeir haldast þó
töluvert hærri en í aprílspánni fram á mitt ár 2010 en enda í svipaðri
stöðu. Í lok spátímans eru stýrivextirnir líklega aðeins undir hlutlausri
stöðu. Stýrivaxtaferill nýrrar grunnspár er þó innan 50% líkindadreif-
ingar síðustu spár meginhluta spátímabilsins (sjá mynd 5).
Mynd 4
Verðbólga
Grunnspá og spá með stýrivöxtum PM 2008/1
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Grunnspá PM 2008/2
Verðbólguspá með stýrivöxtum PM 2008/1
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
2011201020092008
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Grunnspá 2008/1
Mynd 5
Stýrivextir
Grunnspá og óvissumat PM 2008/1 ásamt grunnspá PM 2008/2
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Grunnspá 2008/2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
2006 2007 2008 2009 2010 ‘11