Peningamál - 01.07.2008, Síða 50

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
8
•
2
50
Meiri líkur á að verðbólgu sé vanspáð ...
Við mat á efnahagshorfum er horft til óvissumats grunnspárinnar ekki
síður en til grunnspárinnar sjálfrar. Reiknuð er líkindadreifing fram-
leiðsluspennu, gengis krónunnar, verðbólgu og stýrivaxta. Breidd lík-
indadreifingarinnar varpar ljósi á hve mikil óvissan er og lögun hennar
endurspeglar mat á því hvaða áhættuþættir eru taldir hafa yfirhöndina.
Eins og grunnspáin sjálf er mat á óvissuþáttum hins vegar háð mikilli
óvissu. Þetta á sérstaklega við um þróun ytri stærða og stjórnvalds-
ákvarðanir sem geta haft veruleg áhrif á efnahagsframvinduna, t.d.
ákvarðanir um stóriðjufjárfestingu.
Eins og endranær ríkir mikil óvissa um þróun gengis krónunnar
og endurspeglast það í líkindadreifingu spárinnar (sjá mynd IX-2).
Til skamms tíma litið eru taldar meiri líkur á lægra gengi krónunnar
heldur en hækkun þess umfram það sem reiknað er með í grunn-
spánni. Raunverulegur vaxtamunur við útlönd á markaði fyrir gjald-
miðlasamninga hefur horfið. Eftirspurn eftir krónum hefur því dregist
verulega saman. Um miðbik spátímabilsins eru einnig taldar töluverðar
líkur á að gengi krónunnar verði lægra en í grunnspánni en undir lok
þess, þegar þjóðarbúskapurinn nálgast jafnvægi, verður dreifingin
samhverf. Eins og áður hefur komið fram hefur óvissa um gengis-
þróunina aukist frá aprílspánni.
Búist er við því að framleiðsluspenna hverfi á seinni hluta árs
2009. Óvissumatið er sem fyrr skekkt upp á við á fyrri hluta spá-
tímabilsins því að hætta er talin á að framleiðsluspenna sé vanmetin í
sögulegum gögnum. Dreifingin verður hins vegar samhverf er líður á
spátímabilið (mynd IX-3). Þar vegast á líkur á meiri samdrætti vegna
veikari húsnæðismarkaðar og minni samdrætti vegna meiri launa-
hækkana líkt og fráviksdæmin gefa til kynna. Einnig er nú birt mat á
óvissu um sögulega þróun framleiðsluspennu sem endurspeglar óvissu
vegna áðurnefndrar endurskoðunar á sögulegum gögnum og óvissu
tengda matsaðferðum.
Á mynd IX-4 má sjá að nokkrar líkur eru á því að verðbólga á
næstu ársfjórðungum verði meiri en samkvæmt grunnspánni. Þar ráða
mestu fyrrgreindar líkur á áframhaldandi gengislækkun krónunnar og
meiri undirliggjandi kostnaðarþrýstingi. Í samræmi við aukna óvissu
um gengisþróunina er talið að óvissa um verðbólguþróunina hafi auk-
ist frá aprílspánni. Um helmingslíkur eru á að verðbólga verði á bilinu
1-5½% þegar verðbólgumarkmiðið næst samkvæmt grunnferlinum á
þriðja ársfjórðungi 2010. Sáralitlar líkur eru á því að verðbólgumark-
miðið náist fyrr en í byrjun árs 2010.
... og því talsverðar líkur á að þörf sé fyrir aðhaldssamari
peningastefnu en felst í grunnspá
Óvissa við mat á þjóðhags- og verðbólguhorfum endurspeglast í
óvissu um hvernig stýrivaxtaferil þarf til þess að ná verðbólgumark-
miðinu innan viðunandi tíma. Verði efnahagsframvindan eða miðlun
peningastefnunnar með öðrum hætti en gert er ráð fyrir í grunnspánni
þurfa stýrivextir að taka mið af því.
Þar sem verðbólguhorfur hafa versnað nokkuð frá aprílspánni,
sérstaklega til skamms tíma, þarf að halda vöxtum háum lengur en
gert var ráð fyrir í síðustu spá. Stýrivextir verða að meðaltali 15,5%
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Mynd IX-2
Gengisvísitala
Spátímabil 3. ársfj. 2008 - 2. ársfj. 2011
Heimild: Seðlabanki Íslands.
31/12 1991 = 100
Gengisvísitala
40
80
120
160
200
240
280
2006 2007 2008 2009 2010 2011
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Framleiðsluspenna
Mynd IX-3
Framleiðsluspenna
Spátímabil 3. ársfj. 2008 - 2. ársfj. 2011
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
% af framleiðslugetu
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
2006 2007 2008 2009 2010 2011
Mynd IX-4
Verðbólga
Spátímabil 3. ársfj. 2008 - 2. ársfj. 2011
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
50% óvissubil
75% óvissubil
90% óvissubil
Verðbólgumarkmið
%
Verðbólga
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2006 2007 2008 2009 2010 2011