Peningamál - 01.07.2008, Síða 64

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á

2
0
0
8
•
2

64
minnkað nokkuð á undanförnum vikum. Hann er þó enn mun meiri
en áður en óróa tók að gæta á fjármálamörkuðum undir lok sumars
2007. Þessi munur endurspeglar hluta þess áhættuálags sem bankar
og önnur fjármálafyrirtæki þurfa að greiða til að fá lán á millibanka-
mörkuðum.
Eftirspurn fjármálafyrirtækja eftir lausu fé er enn mikil og má búast
við að það ástand muni vara um skeið. Mikillar óvissu gætir um þróun
alþjóðlegra efnahagsmála, sérstaklega í ljósi hækkandi hrávöru- og
olíuverðs ásamt vaxandi verðbólgu. Efnahagsástand í helstu nýmark-
aðsríkjum Asíu er hins vegar enn stöðugt og almennt spáð miklum
hagvexti á komandi misserum. Eins njóta olíuútfl utningsríki aukinna
tekna af hækkandi olíuverði og er undirliggjandi framboð sparnaðar í
heiminum því ennþá mikið.
Rót á skuldabréfamörkuðum
Áhyggjur af greiðsluhæfi bandarískra skuldatryggingarfyrirtækja (e.
monolines) hafa valdið nokkrum óróa á skuldabréfamörkuðum að
undanförnu. Viðskiptalíkan skuldatryggingarfyrirtækja grundvallast á
því að þau hafi hæstu mögulegu lánshæfi seinkunn þar sem skuldabréf
sem fyrirtækin tryggja njóta fyrir vikið hærri lánshæfi seinkunnar. Mörg
þessara fyrirtækja eiga í verulegum erfi ðleikum í kjölfar undirmáls-
lánakreppunnar í Bandaríkjunum og hafa lánshæfi seinkunnir margra
þeirra verið lækkaðar. Til dæmis voru einkunnir Ambac og MBIA, sem
eru meðal stærstu aðilanna á þessum markaði, lækkaðar í júní bæði
af Standard & Poor’s og Moody’s. Í kjölfarið lækkar verðmæti þeirra
trygginga sem fyrirtækin veita og eigendur skuldatrygginga neyðast til
að auka afskriftir af fjárfestingu sinni.
Undanfarna mánuði hafa margir bankar neyðst til að yfi rtaka
eignir og skuldbindingar sérstakra fjárfestingarsjóða (e. special pur-
pose vehicles) á sínum vegum, sem fjárfest hafa í skuldabréfavafn-
ingum tengdum undirmálslánum í Bandaríkjunum. Fjöldi banka hefur í
kjölfarið þurft að afskrifa verulegar fjárhæðir vegna taps á skuldabréfa-
vafningum en það hefur haft neikvæð áhrif á eiginfjárstöðu bankanna.
Í ljósi mikilla og oft á tíðum óvæntra afskrifta bankanna verður að
teljast ólíklegt að það sjái fyrir endann á afl eiðingum undirmálslána-
kreppunnar í bráð. Órói á hlutabréfamörkuðum og aukin áhættufælni
fjárfesta á skuldabréfamörkuðum hefur leitt til þess að bankar hafa í
auknum mæli sótt sér nýtt fjármagn frá ríkisreknum fjárfestingarsjóð-
um (e. sovereign wealth funds) og með útgáfu sérvarinna og breyt-
anlegra skuldabréfa.
Litlar hreyfingar á millibankamarkaði með krónur
Velta á millibankamarkaði með krónur hefur dregist mikið saman síð-
ustu mánuði. Í maí var hún 9,5 ma.kr. og hafði þá lækkað úr 12,7
ma.kr. frá mánuðinum á undan, sem þá var veltuminnsti mánuðurinn á
krónumarkaði frá upphafi . Engin hreyfi ng er á skráðum REIBOR vöxt-
um og hafa þeir verið nánast óbreyttir síðustu vikur. Krónumarkaður-
inn sinnir því augljóslega ekki nægjanlega miðlunarferli peningastefn-
unnar við núverandi aðstæður.
Eins og getið er hér að framan er rót á millibankamarkaði ekki
bundið við Ísland þótt vissulega séu áhrifi n hér á landi meiri en víð-
Bandaríkin
Evrusvæði
Bretland
Sviss
Mynd 2
Munur á 3 mánaða millibankavöxtum
og væntum stýrivöxtum1
Daglegar tölur 1. janúar 2007 - 18. júní 2008
Punktar
1. Munur á millibankavöxtum og vaxtaskiptasamningum til 3 mánaða.
Heimildir: Bloomberg, Reuters.
jan. mars maí júlí sep. nóv. jan. mars maí
20082007
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
Bandaríkin - fjárfestingarflokkur
Bandaríkin - spákaupmennskuflokkur
Evrópa - fjárfestingarflokkur
Evrópa - spákaupmennskuflokkur
Mynd 3
Skuldatryggingarálag til fyrirtækja
í Evrópu og Bandaríkjunum til 5 ára
Daglegar tölur 1. janúar 2007 - 18. júní 2008
Punktar
Heimildir: Bloomberg, Reuters.
jan. mars maí júlí sep. nóv. jan. mars maí
20082007
0
100
200
300
400
500
600
700