Glóðafeykir - 01.04.1979, Qupperneq 13

GLÓÐAFEYKIR
13
Kaupfélag Skagfirðinga 90 ára
Kaupfélag Skagfirðinga á 90 ára afmæli á þessu ári. Um leið og ég
áma félaginu allra heilla á þessum merku tímamótum vil ég til
glöggvunar minnast á fáein atriði úr sögu þess.
Á síðastliðinni öld átti sér stað í löndum Evrópu öflug hreyfing
meðal þjóða til heimtu frelsis og eflingar þess. Hingað til lands barst
þessi hreyfing og féll í góðan jarðveg, því að lengi höfðu íslendingar
illa unað erlendu valdi og þeirri áþján, sem einatt hafði verið því
samfara, enda stóð ekki á því, að upp risu baráttumenn fyrir stjórn-
skipulegu frelsi lands og þjóðar, og alþýða manna fylgdi forystu-
mönnum sínum fast eftir. Eigi er það ætlan mín að rekja þá sögu, sem
almennt er kunn. Hins vegar skal á það minnt, að samhliða öflugri
hreyfingu til baráttu fyrir stjórnskipulegu frelsi myndaðist hreyfing
eða máttug alda til aukins frelsis og framfara á sviði fleiri mála, eigi
hvað sízt á sviði félagsmála og efnahagsmála, þar á meðal voru verzlun
og viðskiptahættir.
Kaupfélögin á Islandi eru sprottin upp úr þessum jarðvegi, einnig
Kaupfélag Skagfirðinga. Með slíkum félögum vildu forystumenn
þeirra efla samtök fólksins sjálfs til sjálfsbjargar og aukinnar hagsældar
og þroska. Undanfarar kaupfélaganna hér á landi voru víða önnur
verzlunarfélög. í Skagafirði má í þessu efni helzt nefna Grafarósfélag,
sem myndað var upp úr útibúi Borðeyrarfélags, sem starfaði hér áður,
svo og Vörupöntunarfélag Húnvetninga og Skagfirðinga á Sauðár-
króki, en forystumenn þess félags gengust síðar fyrir stofnun Kaupfé-
lags Skagfirðinga.
Það var þann 23. apríl 1889, að stofnfundur Kaupfélags Skagfirð-
inga var haldinn á Sauðárkróki, og hefir heimilisfang félagsins æ verið
þar síðan og höfuðstöðvar þess. Fundinn sátu 11 menn úr 11 hreppum
sýslunnar, ásamt fundarboðanda og ritara fundarins Ólafi Briem al-
þingismanni, og teljast þessir menn stofnendur félagsins. Það voru
merkismenn og áhrifamenn í Skagafirði, sem í upphafi stóðu að fé-
laginu. Rétt þykir að geta þess, að fyrsti formaður félagsins var séra
Zóphónías Halldórsson í Viðvík, og mun hann ásamt Ólafi Briem
hafa átt mestan þátt í að móta stefnu félagsins. Næstur tók við for-